Skip to main content
Top

2020 | OriginalPaper | Chapter

5. § 5 Natur- und Artenschutzschutzrecht

Author : Rainer Wolf

Published in: Umweltrecht

Publisher: Springer Berlin Heidelberg

Activate our intelligent search to find suitable subject content or patents.

search-config
loading …

Zusammenfassung

Die historischen Wurzeln des Naturschutzes liegen im Schutz besonders schöner Landschafts-bestandteile. Sie stehen im Zeichen des romantischen Naturerlebens und des Heimatschutzes. Beispielhaft dafür sind die Bemühungen um den Schutz des Drachenfels bei Bonn seit dem Jahr 1836. Sie haben den Grundstein zum Naturdenkmalschutz gelegt. Sie galten in der Folge auch besonders schönen und seltenen Tieren und Pflanzen. Eine besondere Rolle für die Begründung des Artenschutzes spielte hierbei der Vogelschutz. Eine erste gesetzliche Grundlage erhielt der Naturschutz mit dem Reichsnaturschutzgesetz vom 28.06.1935.

Dont have a licence yet? Then find out more about our products and how to get one now:

Springer Professional "Wirtschaft+Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft+Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 102.000 Bücher
  • über 537 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Finance + Banking
  • Management + Führung
  • Marketing + Vertrieb
  • Maschinenbau + Werkstoffe
  • Versicherung + Risiko

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Springer Professional "Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 67.000 Bücher
  • über 390 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Maschinenbau + Werkstoffe




 

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Footnotes
1
Vgl. dazu Joachim Radkau, Die Ära der Ökologie. Eine Weltgeschichte. 2011, S. 38 ff.; Wolf, Entwicklungslinien und Bilanz des Naturschutzrechts, NuR 2013, S. 1 ff.
 
2
RGBl. 1935 I S. 821.
 
3
BGBl. 1976 I S. 3574.
 
4
Vgl. Bundesamt für Naturschutz (BfN), Daten zur Natur 2016, 2016, S. 11.
 
5
BfN, 2016, S. 14.
 
6
BfN, 2016, S. 80.
 
7
BfN, 2016, S. 32.
 
8
Vgl. dazu Wolf, Völkerrechtliche Grundlagen des deutschen Naturschutzrechts, ZUR 2017, S. 3 ff.
 
9
BGBl. 1976 II, S. 1265.
 
10
BGBl. 1975 II, S. 773.
 
11
BGBl. 1984 II, S. 618.
 
12
BGBl. 1984 II, S. 571.
 
13
BGBl. 1993 II, S. 1742.
 
14
BGBl. 1977 II, S. 215.
 
15
ABl. 1979 Nr. L 103, S. 1.
 
16
ABl. 1992 Nr. L 206, S. 7.
 
17
ABl. 1997 Nr. L 61, S. 1.
 
18
ABl. 2017 Nr. L 182, S. 37.
 
19
BGBl. 2006 I, S. 2034.
 
20
BGBl. 2009 I S. 2542.
 
21
Degenhart, DÖV 2010, 322 <324>; Lütkes/Ewer (Hg.), Bundesnaturschutzgesetz. Kommentar. 2018, Einleitung, Rdn. 34.
 
22
Schumacher/Fischer-Hüftle, Bundesnaturschutzgesetz. Kommentar. 2011, Rdn. 29 vor § 1.
 
23
Vgl. dazu den Beschluss des Bundesrates vom 07.07.2007 (BR-Drs. 426/06).
 
24
BGBl. 2019 I S. 706.
 
25
Vgl. zur alten Rechtslage VGH Mannheim, NuR 1991, 487 <487>; Berendt, Die Bedeutung von Zweck- und Zielbestimmungen für die Verwaltung, 2000, S. 101 ff.
 
26
Vgl. auch BVerwG, NuR 1996, 600 <600>.
 
27
BT-Drs. 16/12274, S. 50.
 
28
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 7 zu § 1.
 
29
Vgl. von Lersner, NuR 1999, 61 ff.
 
30
Mengel, in: Frenz/Müggenborg (Hg.), Bundesnaturschutzgesetz. Kommentar. 2016, Rdn. 38 zu § 1.
 
31
Mengel, in: Frenz/Müggenborg (Hg.), Bundesnaturschutzgesetz, Rdn. 25 zu § 1.
 
32
Vgl. auch Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 30 zu § 1.
 
33
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 46 zu § 1.
 
34
Vgl. BVerwGE 4, 57 <59>; 67, 84 <90>; BVerwG, NuR 1994, 83 <84>.
 
35
BT-Drs. 16/12274, S. 40.
 
36
Mengel, in: Frenz/Müggenborg (Hg.), Bundesnaturschutzgesetz, Rdn. 20 zu § 1.
 
37
BVerwGE 81, 220 <222>.
 
38
BVerwG, NuR 2002, 539 <548>.
 
39
BVerwGE 104, 144 <148>.
 
40
BVerwGE 104, 144 <147>.
 
41
BVerwGE 100, 370 <382>; 104, 144 <148>.
 
42
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 8 zu § 14.
 
43
VG Gießen, NVwZ-RR 1988, 66 <67>.
 
44
VGH Kassel, NuR 1992, 86 <87>; OVG Koblenz, NuR 2001, 287 <288>.
 
45
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 11 zu § 14.
 
46
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 64 zu § 14.
 
47
Maaß/Schütte, Naturschutzrecht, in: Koch (Hg.), Umweltrecht, 2014, Rdn. 44 zu § 7.
 
48
Guckelberger, in: Frenz/Müggenborg (Hg.), Bundesnaturschutzgesetz, Rdn. 29 zu § 14.
 
49
VGH Mannheim, NuR 2001, 275 <276>.
 
50
BVerwG, NuR 2010, 133 <134>.
 
51
BVerwGE 4, 57 <59>.
 
52
VGH München, NuR 1999, 153 <155>.
 
53
BVerwG, NuR 2001, 216 <222>.
 
54
BVerwGE 125, 116, Rdn. 522.
 
55
BVerwG, NuR 2001, 216 <222>.
 
56
BVerwG, NuR 1994, 188 <188>.
 
57
BVerwGE 104, 144 <149>.
 
58
BVerwGE 100, 370 <381>.
 
59
BVerwGE 125, 116, Rdn. 532.
 
60
BVerwGE 112, 140 <163>.
 
61
BVerwG, NVwZ 1991, 364 <367>.
 
62
Vgl. auch Lütkes, in: Lütkes/Ewer, Rdn. 9 zu § 15.
 
63
BVerwGE 125, 116, Rdn. 532.
 
64
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 31 zu § 15.
 
65
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 81 zu § 15.
 
66
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 63 zu § 15.
 
67
BVerwGE 120, 1 <15>.
 
68
OVG Schleswig, NuR 2002, 695 <696>.
 
69
Vgl. dazu etwa Köppel/Feickert/Spandau/Strasser, Praxis der Eingriffsregelung. Schadenersatz an Na-tur und Landschaft ? 1998; Köppel/Peters/Wende, Eingriffsregelung. Umweltverträglichkeitsprüfung. FFH-Verträglichkeitsprüfung. 2004.
 
70
BVerwGE 121, 72 <83>.
 
71
BVerwGE 121, 72 <84>.
 
72
BVerwGE 121, 72 <84>.
 
73
BVerwGE 121, 72 <84>.
 
74
VGH Kassel, NuR 2006, 42 <52>.
 
75
BVerwGE 105, 178 <180 ff.>; 125, 116, Rdn. 542.
 
76
BVerwG, NuR 2010, 41 <43>.
 
77
BVerwGE 105, 178 <186>.
 
78
Vgl. auch VGH München, NuR 2010, 885 <887>.
 
79
BVerwG, NuR 2004, 665 <665>.
 
80
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 81 zu § 15.
 
81
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 127 zu § 15.
 
82
BVerwG, NuR 2002, 360 <361>.
 
83
BVerwGE 128, 76, Rdn. 27.
 
84
BVerwGE 74, 308 <310>, 81, 220 <225>.
 
85
Vgl. dazu OVG Lüneburg, NuR 2010, 133 <137>.
 
86
Schumacher/Fischer-Hüftle. Rdn. 142 zu § 15.
 
87
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 30 zu § 17.
 
88
Vgl. Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz und Reaktorsicherheit, Nationale Strategie zur biologischen Vielfalt, 2007, S. 40.
 
89
Vgl. dazu Wolf, Weltkulturvölkerrecht und nationalstaatliche Umsetzung, NuR 2008, S. 311 ff.
 
90
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 19 zu § 20.
 
91
OVG Berlin, NuR 2010, 881 <881>; Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 4 zu § 22.
 
92
BVerwG, NuR 1998, 37 <38>.
 
93
BVerwG, NuR 1998, 37 <38>.
 
94
VGH Kassel, NuR 1986, 176 <177>.
 
95
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 7 zu § 22.
 
96
OVG Berlin, NuR 2010, 881 <881>.
 
97
BVerwG, NuR 1998, 131 <132>; NuR 2004, 311 <311>.
 
98
BVerwGE 112, 373 <375>.
 
99
BVerwG, NuR 1995, 455 <456>; BVerwGE 94, 1 <4>.
 
100
BVerwG, NuR 2000, 267 <267>.
 
101
Gassner/Heugel, Das neue Naturschutzrecht. BNatSchG-Novelle, Eingriffsregelung, Rechtsschutz, 2010, Rdn. 405.
 
102
Vgl. BVerwG, NuR 2007, 268, Rdn. 9.
 
103
Vgl. dazu BVerwGE 81, 95 <106>; 127, 259, Rdn. 31.
 
104
SRU, Umweltgutachten 2000, BT-Drs. 14/3363, Rdn. 417.
 
105
BfN, Daten zur Natur 2016, 2016, S. 94.
 
106
Gassner/Heugel, Rdn. 371.
 
107
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 38 zu § 21;
 
108
BfN, 2016, S. 100.
 
109
BfN, 2016, S. 101.
 
110
OVG Lüneburg, NuR 1990, 178 <179>.
 
111
OVG Lüneburg, NuR 1990, 281 <282>.
 
112
BVerwG, NuR 1998, 37 <38>.
 
113
VGH München, NVwZ-RR 1995, 648 <649>.
 
114
OVG Lüneburg, NuR 2009, 130 <131>; weitergehend Gassner/Heugel, Rdn. 408: das absolute Veränderungsverbot stehe auch bereichernden Handlungen entgegen.
 
115
VGH Kassel, NuR 1993, 165 <166>.
 
116
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 45 zu § 23.
 
117
BfN, 2016, S. 97.
 
118
Vgl. zur Elbtalaue OVG Lüneburg, ZUR 1999, 156 mit Anm. Fiesahn; BVerwG, NuR 2000, 43 <44>.
 
119
BVerwG, NuR 2004, 167 <168>.
 
120
Gassner/Heugel, Rdn. 421.
 
121
BT-Drs. 16/13430, S. 22.
 
122
BT-Drs. 16/13430, S. 22.
 
123
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 82 zu § 24.
 
124
Vgl. auch Hönes, Naturdenkmäler und Nationale Naturmonumente, NuR 2009, 741 <744>.
 
125
BT-Drs. 13/10186.
 
126
UNESCO, Biosphärenreservate. Die Sevilla-Strategie und die Internationalen Leitlinien für das Weltnetz, 1996.
 
127
BfN, 2016, S. 104.
 
128
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 2 zu § 25.
 
129
BfN, 2016, S. 102.
 
130
VGH München, NuR 1984, 53 <54>.
 
131
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 13 zu § 25.
 
132
OVG Lüneburg, NuR 2007, 270 <273>.
 
133
VGH München, NuR 1988, 248 <249>.
 
134
VGH München, NuR 1994, 239 <241>.
 
135
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 30 zu § 25.
 
136
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 21 zu § 25.
 
137
BVerwGE 4, 57 <58>.
 
138
VGH Mannheim, NuR 1997, 597 <598>.
 
139
BfN, 2016, S. 105.
 
140
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 6 zu § 27.
 
141
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 2 zu § 28.
 
142
OVG Lüneburg, NuR 1990, 178 <178>.
 
143
VGH Kassel, NuR 1996, 265 <265>.
 
144
OVG Bautzen, NuR 1997, 608 <609>.
 
145
Gassner/Heugel. Rdn. 438.
 
146
OVG Lüneburg, NuR 2002, 620 <621>.
 
147
BVerwG, NuR 1989, 179 <180>.
 
148
BVerwG, NuR 1996, 403 <404>.
 
149
VGH Mannheim, NuR 1992, 82 <82>.
 
150
OVG Berlin, NuR 1987, 323 <324>.
 
151
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 26 zu § 29.
 
152
OVG Münster, NuR 1999, 526 <527>.
 
153
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 3 f. zu § 30.
 
154
VGH Mannheim, NuR 1998, 146 <146>.
 
155
OVG Lüneburg, NuR 1995, 470 <471>; OVG Schleswig, NuR 1997, 256 <256>.
 
156
VGH Mannheim, NuR 2005, 724 <725>.
 
157
OVG Münster, NuR 1994, 453 <454>.
 
158
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 6 zu § 30.
 
159
OVG Lüneburg, ZUR 2007, 43 <44>.
 
160
VGH Mannheim, NuR 1999, 385 <385>.
 
161
OVG Koblenz, NuR 2008, 119 <120>.
 
162
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 60 zu § 30.
 
163
Vgl. dazu EuGH, NuR 1991, 97; NuR 1993, 505; NuR 1998, 194; NuR 2002, 151.
 
164
Vgl. dazu EuGH, NuR 1988, 53; NuR 2006, 166.
 
165
BfN, 2016, S. 108.
 
166
BfN, a. a. O.
 
167
BfN 2016, S. 110.
 
168
EuGH, NuR 1994, 521 <522>; 1997, 36<37>.
 
169
BVerwGE 117, 149 <155>.
 
170
EuGH, NuR 1998, 538 <541>; NuR 2001, 210 <211>; NuR 2007, 678 679>; BVerwG, NuR 2002, 539 <543>.
 
171
BVerwGE 120, 1 <8>.
 
172
EuGH, NuR 1991, 249 <250>; NuR 1994, 521 <523>; BVerwGE 117, 149 <155>; BVerwG, NuR 2008, 495 <496>.
 
173
BVerwG, NuR 2008, 495 <496>.
 
174
BVerwGE 117, 149 <154>.
 
175
BVerwG, NuR 2008, 633, Rdn. 55.
 
176
EuGH, NuR 2006, 429, Rdn. 43.
 
177
BVerwGE 117, 149 <155>.
 
178
BVerwGE 120, 276 <287>; OVG Greifswald, NuR 2011, 136 <138>.
 
179
BVerwG, NuR 2001, 216 <221>.
 
180
EuGH, NuR 2001, 206 <207>.
 
181
BVerwGE 117, 149 <155>; 126, 166 <168>.
 
182
BVerwG, NuR 2006, 572.
 
183
EuGH, NuR 2006, 405.
 
184
EuGH, NuR 1994, 521 <522>; NuR 1997, 36 <38>.
 
185
BVerwG, NuR 1998, 649 <651; BVerwGE 107, 1 <18>; 117, 149 <153>; 120, 276 <287>.
 
186
BVerwGE 120, 87 <101>; 126, 166, Rdn. 20.
 
187
BVerwGE 126, 166, Rdn. 21.
 
188
EuGH, NuR 1994, 521 <523>; NuR 2007, 678 <679>.
 
189
EuGH, NuR 1994, 521 <522>; NuR 2001, 210 <212>.
 
190
BVerwG, NuR 2002, 153 <154>; NuR 2003, 360 <361>.
 
191
BVerwGE 120, 276 <291>.
 
192
BVerwGE 120, 276 <291>.
 
193
EuGH, NuR 1991, 249 <250>; BVerwGE 120, 276 <289>.
 
194
EuGH, NuR 2001, 210 <212>.
 
195
EuGH, NuR 2005, 242 <243>.
 
196
BVerwGE 107, 1 <21>; 112, 140 <156>; 116, 254 <257>; 120, 1 <9>.
 
197
EuGH, NuR 2006, 763 <764>.
 
198
EuGH, NuR 2006, 763, Rdn. 44.
 
199
EuGH, NuR 2006, 763, Rdn. 46.
 
200
BVerwGE 116, 254 <257>.
 
201
BVerwGE 124, 201 <208>.
 
202
BVerwGE 116, 254 <257>; 120, 87 <104>.
 
203
BVerwG, NuR 2011, 558, Rdn. 32.
 
204
Vgl. dazu Heugel, Rdn. 4 zu § 33, in: Lütkes/Ewer, 2018.
 
205
EU-Kommission, Natura 2000 – Gebietsmanagement. Die Vorgaben des Art. 6 der Ha-bitat-Richt-linie 92/43/EWG, 2000, S. 32.
 
206
EuGH, NuR 2006, 166, Rdn. 40 ff.
 
207
Vgl. EuGH, NuR 2004, 788, Rdn. 23.
 
208
BVerwG, NVwZ 2015, 596 <599>.
 
209
EuGH, NuR 2004, 788, Rdn. 27.
 
210
OVG Münster, ZUR 2011, 324 <325>.
 
211
BVerwG, NVwZ 2014, 1097 <1100>.
 
212
Vgl. EuGH, NuR 2010, 114, Rdn. 50.
 
213
EuGH, NuR 2004, 788, Rdn. 37.
 
214
BVerwGE 128, 1, Rdn. 61.
 
215
BVerwGE 128, 1, Rdn. 60.
 
216
Storost, FFH-Verträglichkeitsprüfung und Abweichungsentscheidung, DVBl. 2009, 673 <674>.
 
217
BVerwG, NuR 2008, 115, Rdn. 19.
 
218
BVerwGE 128, 1, Rdn. 64.
 
219
BVerwG, NuR 2010, 558, Rdn. 50.
 
220
Lau, Fachliche Beurteilungsspielräume in der FHH-Verträglichkeitsprüfung, UPR 2010, 169 <170>.
 
221
EuGH, NuR 2004, 788, Rdn. 52.
 
222
EuGH, NuR 2004, 788, Rn. 54; BVerwGE 128, 1, Rdn. 61.
 
223
EuGH, NuR 2004, 788, Rn. 53.
 
224
BVerwGE 130, 299, Rdn. 75.
 
225
Storost, DVBl. 2009, 173 <174>.
 
226
EuGH, NuR 2004, 788, Rdn. 49.
 
227
BVerwGE 130, 299, Rdn. 72.
 
228
BVerwGE 128, 1, Rdn 75.
 
229
Vgl. BT-Drs. 16/12274, S. 65.
 
230
Jarass, Die Zulässigkeit von Projekten nach FFH-Recht, NuR 2007, 371 <373>.
 
231
Storost, DVBl. 2009, 173 <174>.
 
232
EuGH, NuR 2004, 788; Rdn. 47.
 
233
BVerwGE 125, 116, Rdn. 549.
 
234
Fischer-Hüftle, Zur Zulassung eines Projekts im Verfahren nach § 34 BNatSchG, NuR 2010, 34 <35>.
 
235
BVerwGE 128, 1, Rdn. 41.
 
236
BVerwGE 128, 1, Rdn. 41.
 
237
BVerwGE 128, 1, Rdn. 43.
 
238
BVerwGE 128, 1, Rdn. 43.
 
239
BVerwGE 128, 1, Rdn. 43.
 
240
BVerwGE 128, 1, Rdn. 50; BVerwGE 130, 299, Rdn. 124.
 
241
BVerwGE 128, 1, Rdn. 132.
 
242
OVG Greifswald, NuR 2011, 136 <141>.
 
243
BVerwGE 128, 1, Rdn. 108; 130, 299, Rdn. 108; BVerwG, NuR 2010, 190.
 
244
BVerwGE 130, 299, Rdn. 125.
 
245
BVerwGE 130, 299, Rdn. 124.
 
246
EuGH, NuR 2004, 788, Rdn. 59.
 
247
BVerwGE 128, 1, Rdn. 60.
 
248
BVerwGE 128, 1, Rdn. 64.
 
249
BVerwGE 128, 1, Rdn. 64.
 
250
EU-Kommission, Natura 2000 – Gebietsmanagement. Die Vorgaben des Art. 6 der Habitat-Richt-linie 92/43/EWG, 2000, S. 41.
 
251
BVerwGE 128, 1, Rdn. 53.
 
252
BVerwGE 128, 1, Rdn. 53.
 
253
BVerwGE 128, 1, Rdn. 54.
 
254
Storost, DVBl. 2009, 673 <677>.
 
255
BVerwGE 128, 1, Rdn. 54.
 
256
BVerwGE 130, 299, Rdn. 105.
 
257
BVerwGE 128, 1, Rdn. 55.
 
258
BVerwGE 128, 1, Rdn. 116; relativierend: BVerwG, NuR 2008, 659, Rdn. 24.
 
259
EuGH, NVwZ 2012, 617 <622>.
 
260
EuGH, NuR 2007, 679, Rdn. 83.
 
261
BVerwGE 134, 166 <172>.
 
262
BVerwGE 130, 299, Rdn. 153.
 
263
BVerwGE 128, 1, Rdn. 121.
 
264
Gassner/Heugel, Rdn. 502.
 
265
BVerwGE 130, 299, Rdn. 153.
 
266
BVerwGE 130, 299 <351>.
 
267
BVerwGE 128, 1, Rdn. 114.
 
268
BVerwGE 134, 166, Rdn. 28; Stüer, NuR 2010, 677 <683>.
 
269
BVerwGE 116, 254 <263>; 134, 166, Rdn. 33.
 
270
BVerwGE 128, 1, Rn. 169; 134, 166, Rdn. 33.
 
271
BVerwGE 130, 299, Rdn. 170.
 
272
Jarass, NuR 2007, 371 <378>.
 
273
BVerwGE, 116, 254 <262>; 130, 299, Rdn. 10 ff.
 
274
BVerwGE 107, 1 <14>; 120, 1 <11>; 134, 166, Rdn. 33.
 
275
BVerwGE 116, 254 <267>; BVerwGE 128, 1, Rn. 142.
 
276
BVerwGE 128, 1, Rn. 148, ff.
 
277
EU-Kommission, Natura 2000-Gebietsmanagement, 2000, S. 49.
 
278
BVerwGE 128, 1. Rn. 148.
 
279
BVerwGE 128, 1, Rdn. 150.
 
280
OVG Koblenz, NuR 2007, 557 <560>.
 
281
BVerwGE 128, 1, Rdn. 148.
 
282
Storost, DVBl. 2009, 173 <680>.
 
283
BVerwGE 130, 299, Rdn. 200 ff.
 
284
BVerwGE 130, 299, Rdn. 203.
 
285
BVerwGE 130, 299, Rdn. 201.
 
286
BVerwGE 130, 299, Rdn. 202.
 
287
ABl. 2014 Nr. L 317, S. 35.
 
288
Gassner/Heugel. Rdn. 535.
 
289
Gassner/Heugel, Rdn. 564 ff.
 
290
Vgl. dazu BVerwGE 112, 321 <330>; NuR 2005, 538 <541>.
 
291
EuGH, NuR 2004, 596, Rdn. 36; NuR 2006, 166, Rdn. 55.
 
292
EuGH, NuR 2006, 166, Rdn. 55 ff.
 
293
BVerwGE 133, 239, Rdn. 58; Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 13 zu § 44.
 
294
BVerwGE 130, 299, Rdn. 219; 131, 274, Rdn. 90 ff.; 133, 239, Rdn. 58.
 
295
Vgl. OVG Bautzen, NuR 2007, 831 <834>.
 
296
BVerwGE 130, 299, Rdn. 237; 131, 274, Rdn. 103.
 
297
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 25 zu § 44.
 
298
BVerwG, NuR 2001, 385 <386>; BVerwGE 131, 274, Rdn. 100.
 
299
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 41 zu § 44.
 
300
BVerwGE 126, 166, Rdn. 34; 133, 239, Rdn. 66.
 
301
Vgl. Europäische Kommission, Leitfaden zum strengen Schutzsystem für Tierarten von gemein-schaftlichen Interesse im Rahmen der FFH-Richtlinie 92/43/EWG, II. 2.4, Tz. 24 ff.
 
302
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 70 zu § 44.
 
303
BVerwGE 134, 239, Rdn. 67.
 
304
Vgl. dazu Europäische Kommission, Tz. 72 ff.
 
305
BVerwGE 128, 1, Rdn. 53 ff.
 
306
BVerwGE 130, 299, Rdn. 239 ff.
 
307
Gassner/Heugel. Rdn. 597.
 
308
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 43 zu § 45.
 
309
BVerwGE 125, 116, Rdn. 567.
 
310
BVerwGE 126, 166, Rdn. 44; BVerwG, ZUR 2011, 146, Rdn. 16.
 
311
Heugel, Rdn. 57 zu § 45, in: Lütkes/Ewer, 2018.
 
312
BVerwGE 125, 166, Rdn. 572.
 
313
EuGH, NuR 2007, 477, Rdn. 29.
 
314
EuGH, NuR 2007, 477, Rdn. 29; BVerwG, NuR 2010, 492, Rdn. 8.
 
315
BVerwGE 133, 239, Rdn. 43.
 
316
BVerwGE 131, 274, Rdn. 54 ff.
 
317
BVerwGE 131, 274, Rdn. 54 ff.
 
318
Lütkes, Rdn. 1 vor §§ 40a, in: Lütkes/Ewer, 2018.
 
319
ABl. 2004 Nr. L 143/56.
 
320
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 14 zu § 19; Gellermann, NVwZ 2008, 829 <830>; a. A. Führ/ Lewin/Roller, NuR 2006, 68 ff.
 
321
Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn 47 zu § 19.
 
322
Vgl. dazu EuGH, NuR 2006, 166, Rdn. 59 ff.; Schumacher/Fischer-Hüftle, Rdn. 47 zu § 19.
 
323
EuGH, NVwZ 2015, 1665 <1666>.
 
324
BVerwGE 87, 62 <73>.
 
325
BVerwGE 87, 62 <73>.
 
326
BVerwG, NuR 2002, 676 <677>.
 
327
BVerwGE 104, 367 <371>.
 
328
BVerfG, NVwZ 2001, 1148 <1149>.
 
329
BVerfG, NuR 1997, 506 <507>.
 
330
ABl. 2003 L Nr. 43, S. 26.
 
331
ABl. 2003 L Nr. 156, S. 7.
 
332
BVerwGE 105, 348 <349>.
 
333
BVerwG, NuR 2002, 739 <740>.
 
334
BVerwGE 121, 72 <75>.
 
335
BVerwGE 105, 348 <353>.
 
336
BVerwG, NuR 2002, 539 <540>.
 
337
BVerwGE 105, 348 <349>.
 
338
BVerwGE 87, 62 <70>.
 
339
Maaß/Schütte, Rdn. 139.
 
340
BVerwGE 104, 144 <153>.
 
341
BVerwGE 121, 72 <82>.
 
Metadata
Title
§ 5 Natur- und Artenschutzschutzrecht
Author
Rainer Wolf
Copyright Year
2020
Publisher
Springer Berlin Heidelberg
DOI
https://doi.org/10.1007/978-3-662-59683-8_5