Skip to main content
Top

2020 | OriginalPaper | Chapter

4. eCommerce

Author : Louisa Specht-Riemenschneider

Published in: Internetrecht

Publisher: Springer Berlin Heidelberg

Activate our intelligent search to find suitable subject content or patents.

search-config
loading …

Zusammenfassung

Der elektronische Geschäftsverkehr (eCommerce) gewinnt zunehmend an Bedeutung und verzeichnete insbesondere im Bereich des klassischen Versandhandels in den vergangenen Jahren erhebliche Wachstumsraten. Nach einer Studie des HDE-Handelsverband Deutschland wuchs der deutsche Onlinehandel 2018 auf ein Volumen von 53,4 Mrd. Euro. Damit ist der eCommerce-Umsatz im Vergleich zu 2017 um 4,7 Mrd. Euro gestiegen. Für 2019 wurde in Deutschland ein weiterer Anwuchs auf ein Umsatzvolumen i. H. v. 57,8 Mrd. Euro erwartet. Tatsächlich hat der eCommerce-Umsatz sogar die 70,0 Mrd. Euro-Marke überschritten.

Dont have a licence yet? Then find out more about our products and how to get one now:

Springer Professional "Wirtschaft+Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft+Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 102.000 Bücher
  • über 537 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Finance + Banking
  • Management + Führung
  • Marketing + Vertrieb
  • Maschinenbau + Werkstoffe
  • Versicherung + Risiko

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Springer Professional "Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 67.000 Bücher
  • über 390 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Maschinenbau + Werkstoffe




 

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Springer Professional "Wirtschaft"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 67.000 Bücher
  • über 340 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Finance + Banking
  • Management + Führung
  • Marketing + Vertrieb
  • Versicherung + Risiko




Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Footnotes
3
VG Münster, Beschl. v. 14.06.2010 – 1 L 155/10, NWVBl 2010, 442; Gersdorf/Paal-Martini, BeckOK IndoMedienR, 24. Ed. Stand: 01.08.2018, TMG § 1 Rn. 11.
 
4
Gersdorf/Paal-Martini, BeckOK InfoMedienR, 24. Ed. Stand: 01.08.2018, TMG § 1 Rn. 11 ff.; Spindler/Schmitz-Spindler, TMG, 2. Aufl., 2018, TMG § 1 Rn. 21.
 
5
Spindler/Schmitz-Spindler, TMG, 2. Aufl., 2018, TMG § 1 Rn. 31.
 
6
BT-Drs. 2016/3078, 13.
 
7
VG Münster, Beschl. v. 14.06.2010 – 1 L 155/10, NWVBl 2010, 442.
 
8
Scheurle/Mayen-Lüneburger/Stamm, TKG, 3. Aufl. 2018, TKG § 3 Nr. 72; Spindler/Schmitz-Spindler, TMG, 2. Aufl., 2018, TMG § 1 Rn. 46.
 
9
Spindler/Schmitz-Spindler, TMG, 2. Aufl., 2018, TMG § 1 Rn. 46.
 
10
Spindler/Schuster-Ricke, Recht der elektronischen Medien, 3. Aufl., 2015, TMG § 1 Rn. 8; Geppert/Schütz-Ditscheid, TKG, 4. Aufl. 2013, TKG § 3 Rn. 81.
 
11
Köhler/Fetzer, Recht des Internet, 8. Aufl. 2016, Rn. 164.
 
12
Vgl. Erwägungsgrund 37, Richtlinie 97/7/EG (Fernabsatzrichtlinie); zur Fernabsatzrichtlinie vgl. Micklitz, ZEuP 1999, 875, 875 ff.; Reich, EuZW 1997, 581, 581 ff.
 
13
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Martens, BeckOK BGB, 42. Ed. 2017, BGB § 312c Rn. 2.1; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Wendehorst, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 312b Rn. 5, § 312c Rn. 5; Staudinger-Thüsing, Neubearb. 2019, § 312c Rn. 10.
 
14
Vgl. BT-Drs. 17/5097, 11; Gesetz zur Änderung der Vorschriften über Fernabsatzverträge bei Finanzdienstleistungen vom 02.12.2004, BGBl. 2004 I 3102 ff.; Gesetz zur Umsetzung der Verbraucherkreditrichtlinie, des zivilrechtlichen Teils der Zahlungsdiensterichtlinie sowie zur Neuordnung der Vorschriften über das Widerrufs- und Rückgaberecht vom 29.07.2009, BGBl. 2009 I 2355 ff.; Art. 25 Abs. 1 Nr. 4–7 des Gesetzes zur Änderung des Rechts der Vertretung durch Rechtsanwälte vor den Oberlandesgerichten vom 23.07.2002; Gesetz zur Bekämpfung unerlaubter Telefonwerbung und zur Verbesserung des Verbraucherschutzes bei besonderen Vertriebsformen vom 29.07.2009, BGBl. 2009 I 2413 ff.
 
15
Richtlinie 2011/83/EU (Verbraucherrechterichtlinie); vgl. hierzu insbesondere: Unger, ZEuP 2012, 270 ff.
 
16
Gsell/Krüger/Lorenz/Reymann-Busch, BeckOGK BGB, § 312g Rn. 8, BGB § 312g Rn. 8; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Martens, BeckOK BGB, 50. Ed. 2019, BGB § 312g Rn. 1; Rott, EJCL 2011, 371 ff.; Unger, ZEuP 2012, 270 ff.; vgl. hierzu auch: Specht, VuR 2017, 363, 363 f.
 
17
Bräutigam/Rücker-Bräutigam, E-Commerce 2.0, 2017, 1. Teil A. Rn. 1.
 
18
Vgl. Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 561.
 
19
Richtungsweisende Urteile waren jüngst etwa: EuGH, Urt. v. 04.06.2015 – C-497/13, ECLI:EU:C:2015:357 = NJW 2015, 2237 – Faber; BGH, Beschl. v. 15.11.2017 – VIII ZR 194/16, NJW 2018, 453 – Online-Matratzenkauf; BGH, Urt. v. 12.10.2016 – VIII ZR 55/15, NJW 2017, 878 – Katalysator-Kauf; BGH, Urt. v. 03.11.2010 – VIII ZR 337/09, NJW 2011, 56 – Wasserbett; OLG München, Urt. v. 10.01.2019 – 29 U 1091/18, MMR 2019, 532 – Dash-Button.
 
20
Vgl. dazu eingehend: Etzkorn, CR 2019, 585, 585 ff.
 
21
Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2017, Rn. 635.
 
22
Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2017, Rn. 639.
 
23
Mehrings, MMR 1998, 30, 31.
 
24
Vgl. eingehend: Mehrings, MMR 1998, 30, 31.
 
25
Vgl. hierzu eingehend: Specht/Herold, MMR 2018, 40, 40 f.
 
26
Specht/Herold, MMR 2018, 40, 41.
 
27
BGH, Urt. v. 07.11.2001 – VIII ZR 13/01, MMR 2002, 95 – ricardo.de; Specht/Herold, MMR 2018, 40, 41; Taeger, NJW 2016, 3754, 3764 ff.; Cornelius, MMR 2002, 353, 355.
 
28
Specht/Herold, MMR 2018, 40, 41; Cornelius, MMR 2002, 353, 355.
 
29
Specht/Herold, MMR 2018, 40, 41; Bräutigam/Rücker-Dienst/Falke, E-Commerce, 2017, 14. Teil Rn. 15.
 
30
Hoeren/Sieber/Holznagel-Kitz, Handbuch Multimediarecht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.1 Rn. 144 f.; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Busche, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 145 Rn. 10.
 
31
BGH, Urt. v. 12.03.1992 – IX ZR 141/91, NJW 1992, 1446 f.; BGH, Urt. v. 05.07.1990 – IX ZR 10/90, NJW 1990, 3206 f.; BGH, Urt. v. 24.06.1988 – V ZR 49/87, NJW 1988, 2878, 2879; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Eckert, 49. Ed. 2019, BGB § 145 Rn. 41; Hoeren/Sieber/Holznagel-Kitz, Handbuch Multimediarecht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.1 Rn. 146; Jacoby/von Hinden, Studienkommentar BGB, 16. Aufl., 2018, BGB § 133 Rn. 4, § 145 Rn. 1.
 
32
Mehrings, MMR 1998, 31, 32.
 
33
OLG Düsseldorf, Urt. v. 19.05.2016 – I-16 U 72/15, NJW-RR 2016, 1073, 1074 f.
 
34
OLG Düsseldorf, Urt. v. 19.05.2016 – I-16 U 72/15, NJW-RR 2016, 1073, 1074 f.
 
35
Vgl. Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Busche, 8. Aufl. 2018, BGB § 145 Rn. 14; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Säcker, 8. Aufl 2018, Einl. BGB Rn. 191.
 
36
BGH, Beschl. v. 21.06.2011 − II ZB 15/10, NJW-RR 2011, 1184, 1185; BGH, Urt. v. 27.10.1982 – V ZR 24/82, NJW 1983, 929, 930; BGH, Urt. v. 03.11.1976 − VIII ZR 140/75, NJW 1977, 194; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Einsele, 8. Aufl. 2018, BGB § 130 Rn. 16; Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 130 Rn. 5.
 
37
Vgl. Art. 11 Abs. 1 Richtlinie 2000/31/EG (E-Commerce-Richtlinie).
 
38
BGH, Urt. v. 16.10.2012 – X ZR 37/12, NJW 2013, 598, 599; OLG Schleswig, Urt. v. 03.07.2003 – 7 U 240/01, NJW 2004, 231, 231 f.; RG, Urt. v. 02.12.1913 – Rep. II. 474/13, RGZ 84, 320, 323; Bräutigam/Rücker-Jandt, E-Commerce, 2017, 10. Teil C. Rn. 41.
 
39
BGH, Urt. v. 14.04.1999 – VIII ZR 370–97, NJW 1999, 2179; BGH, Urt. v. 28.03.1990 – VIII ZR 258/89, NJW 1990, 1655, 1656; BGH, Urt. v. 18.12.1985 – VIII ZR 297/84, NJW-RR 1986, 415; BGH, Urt. v. 07.05.1979 – II ZR 210/78, NJW 1979, 2143, 2144.
 
40
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Busche, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 151 Rn. 9; Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 151 Rn. 2; Staudinger-Bork, Neubearbeitung 2015, BGB § 151 Rn. 17 f.
 
41
BGH, Urt. v. 16.10.2012 – X ZR 37/12, NJW 2013, 598, 599; Auer-Reinsdorff/Conrad-Bierekoven, IT- und Datenschutzrecht, 2. Aufl. 2016, D. § 26 Rn. 74; Bräutigam/Rücker-Jandt, E-Commerce, 2017, 10. Teil C. Rn. 41; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Wendehorst, 8. Aufl. 2019, BGB § 312i Rn. 94; Palandt-Grüneberg, 78. Aufl. 2019, BGB § 312i Rn. 7; Sutschet, NJW 2014, 1041, 1046.
 
42
BGH, Urt. v. 26.01.2005 – VIII ZR 79/04 = NJW 2005, 976; OLG Frankfurt a. M., Urt. v. 20.11.2002 – 9 U 94/02, MMR 2003, 405, 406; LG Köln, Urt. v. 16.04.2003 – 9 S 289/02, MMR 2003, 481.
 
43
OLG Frankfurt a. M., Urt. v. 20.11.2002 – 9 U 94/02, CR 2003, 450.
 
44
AG Westerburg, Urt. v. 14.03.2003 – 21 C 26/03, CR 2003, 699.
 
45
LG Köln, Urt. v. 16.04.2003 – 9 S 289/02, MMR 2003, 481 – Auto-Reply; LG Gießen, Urt. v. 04.06.2003 – 1 S 413/02, NJW-RR 2003, 1206 – Erhalt nicht bestellter Ware; vgl. dazu eingehend: Hoeren, Internetrecht, Stand: April 2019, S. 336, abrufbar unter: https://​www.​itm.​nrw/​wp-content/​uploads/​Skript_​Internetrecht_​April-2019.​pdf.
 
46
OLG Düsseldorf, Urt. v. 19.05.2016 – I-16 U 72/15, NJW-RR 2016, 1073; a.A. jedoch zuvor OLG Nürnberg, Beschl. v. 10.06.2009 – 14 U 622/09, MMR 2010, 31.
 
47
AG Butzbach, Urt. v. 14.06.2002 – 51 C 25/02, NJW-RR 2003, 55.
 
48
BGH, Urt. v. 16.10.2012 – X ZR 37/12, NJW 2013, 598; vgl. dazu auch Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Maume, BeckOK BGB, 51. Ed. 2019, § 312i BGB Rn. 26.
 
49
Begr. RegE, BT-Drs. 14/6040, 173; Tamm, VuR 2014, 9, 16.
 
50
Begr. RegE, BT-Drs. 14/6040, 173; bestätigend: BGH, Urt. v. 03.04.2008 – III ZR 290/07, MMR 2008, 455.
 
51
Vgl. eingehend zu den Rechtsfolgen: Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Maume, BeckOK BGB, 53. Ed. 2020, § 312i BGB Rn. 34 ff.
 
52
Vgl. BT-Drs. 14/3195, 32; BT-Drs. 14/2658, 46; Berger, JuS 2001, 649, 652; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Finkenauer, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 241a Rn. 29; Schwarz, NJW 2001, 1449, 1450; Schäfer, AcP 2002, 397, 428 f.; Staudinger-Olzen, Neubearb. 2015, BGB § 241a Rn. 47; Palandt-Grüneberg, 78. Aufl. 2019, BGB § 241a Rn. 7; a.A.: Köhler JuS 2014, 865, der § 241a Abs. 1 BGB – unter Berufung auf Art. 27 S. 1 Richtlinie 2011/83/EU (Verbraucherrechterichtlinie) – dahingehend teleologisch reduziert, dass diese Vorschrift nur vertragliche Ansprüche auf Gegenleistung, nicht aber gesetzliche Ansprüche des Unternehmers gegen den Verbraucher ausschließt.
 
53
Medicus/Petersen, Bürgerliches Recht, 26. Auflage 2017, Rn. 330.
 
54
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Finkenauer, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 241a Rn. 24.
 
55
BT-Drs. 17/12637, S. 37.
 
56
Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 570.
 
57
LG Hamburg, Urt. v. 07.07.2009 – 312 O 142/09, MMR 2010, 654; AG Meldorf, Urt. v. 29.03.2011 − 81 C 1601/10, NJW, 2011, 2890, 2891; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Einsele, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, § 130 Rn. 18 f.; Ultsch, NJW 1997, 3007, 3007 f.
 
58
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Säcker, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, Einl. BGB Rn. 203; Ultsch, NJW 1997, 3007, 3008.
 
59
Wietzorek, MMR 2007, 156, 156; Herwig, MMR 2001, 145, 146.
 
60
Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 130 Rn. 7a; Ultsch, NJW 1997, 3007, 3008.
 
61
Noack/Uhlig, JA 2012, 740, 742.
 
62
LAG Köln, Urt. v. 17.09.2010 – 4 Sa 721/10, NZA-RR 2011, 180.
 
63
Noack/Uhlig, JA 2012, 740, 742.
 
64
LG Hamburg, Urt. v. 07.07.2009 – 312 O 142/09, MMR 2010, 654, 654 f.
 
65
So Ultsch, NJW 1997, 3007, 3008, da es auch beim Zugang einer postalisch erklärten Willenserklärung nicht darauf ankomme, ob der Empfänger seinen Briefkasten geleert hat oder nicht.
 
66
Hoeren/Sieber/Holznagel-Kitz, Handbuch Multimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.1 Rn. 83.
 
67
Vgl. Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2014, Rn. 675 ff.
 
68
Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2014, Rn. 675.
 
69
Borges, Verträge im elektronischen Geschäftsverkehr, 2008, S. 265; Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2014, Rn. 678.
 
70
Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2014, Rn. 680.
 
71
Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2014, Rn. 679; Hoeren/Sieber/Holznagel-Kitz, Handbuch Multimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.1 Rn. 84.
 
72
BGH, Urt. v. 17.04.1996 – IV ZR 202/95, NJW 1996, 1967, 1968; LG Freiburg, Urt. v. 01.07.2004 – 3 S 317/03, NJW-RR 2004, 1377, 1378; Hoeren/Sieber/Holznagel-Kitz, Handbuch Multimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.1, Rn. 85, 92.
 
73
Vgl. insofern allgemein zu Zugangshindernissen: Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Einsele, MüJo BGB, 8. Aufl. 2018, § 130 BGB Rn. 34 ff.
 
74
BGH, Urt. v. 07.12.1994 – VIII ZR 153/93, NJW 1995, 665, 666; OLG Saarbrücken, Urt. v. 24.05.2004 – 5 W 99/04, NJW 2004, 2908, 2909; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Einsele, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 130 Rn. 46; Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 130 Rn. 21.
 
75
BGH, Urt. v. 18.01.1978 – IV ZR 204/75, NJW 1978, 886; Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 130 Rn. 21.
 
76
Die Grundsätze vom Beweis des ersten Anscheins gelten nur bei typischen Geschehensabläufen, bei denen nach der Lebenserfahrung regelmäßig von einem bestimmten Ereignis auf einen bestimmten Erfolg geschlossen werden kann und umgekehrt, BGH, Urt. v. 27.05.1957 – II ZR 132/56, NJW 1957, 1230, 1231.
 
77
BGH, Urt. v. 27.05.1957 – II ZR 132/56, NJW 1957, 1230, 1231; BGH, Urt. v. 17.02.1964 – II ZR 87/61, NJW 1964, 1176, 1177; Reichert, NJW 2001, 2523, 2524.
 
78
OLG Köln, Urt. v. 05.12.2006 – 3 U 167/05, BeckRS 2007, 00267; Mankowski, NJW 2004, 1901, 1904; Mrosk, NJW 2013, 1481, 1484 f.
 
79
Hoeren/Sieber/Holznagel-Kitz, Handbuch Multimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.1, Rn. 120.
 
80
BGH, Beschl. v. 17.07.2013 – I ZR 64/13, NJW 2014, 556, 557; BGH, Beschl. v. 04.10.2002 – 23 U 92/02, NJW 2003, 833, 834; Hoeren/Sieber/Holznagel-Kitz, 48. EL Februar 2019, Teil 13.1 Rn. 120; Mankowski, NJW 2004, 1901, 1902 f.; Mrosk, NJW 2013, 1481, 1484; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Einsele, 8. Aufl. 2018, BGB § 130 Rn. 46.
 
81
Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2017, Rn. 686; a.A. AG Frankfurt a.M., Urt. v. 23.10.2008 – 30 C 730/08-25, MMR 2009, 507.
 
82
Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2017, Rn. 687.
 
83
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Armbrüster, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 122 Rn. 19.
 
84
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Armbrüster, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 122 Rn. 21 f.
 
85
OLG Hamm, Urt. v. 16.11.2006 – 28 U 84/06, NJW 2007, 611; Dauner-Lieb/Langen-Kremer, BGB, 3. Aufl. 2016, Anh. zu § 156 BGB Rn. 28.
 
86
Vgl. dazu instruktiv: Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Schäfer, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, § 167 BGB Rn. 106.
 
87
LG Fulda, Urt. v. 19.09.2011 – 4-2 O 108/09, BeckRS 2013, 22697: Dies muss sich aus einer individuellen Abwägung im Einzelfall ergeben, wobei der Pflichtverstoß des Vertretenen mit dem Schutzinteresse des Geschäftsgegners abzuwägen ist.
 
88
Vgl. dazu instruktiv: Spindler/Schuster-Spindler, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, § 164 BGB Rn. 8.
 
89
BGH, Urt. v. 11.05.2011 – VIII ZR 289/09, NJW 2011, 2421 m. Anm. Mankowski; Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2017, Rn. 831.
 
90
BGH, Urt. v. 11.05.2011 – VIII ZR 289/09, NJW 2011, 2421, 2422.
 
91
BGH, Urt. v. 11.03.2009 – I ZR 114/06, NJW 2009, 1960, 1961 – Halzband.
 
92
BGH, Urt. v. 11.05.2011 – VIII ZR 289/09, NJW 2011, 2421, 2422.
 
93
BGH, Urt. v. 11.05.2011 – VIII ZR 289/09, NJW 2011, 2421; BGH, Urt. v. 08.12.2005 – III ZR 99/05, NJW-RR 2006, 701, 702; BGH, Urt. v. 18.01.1988 – II ZR 304/86, NJW-RR 1988, 814, 815; BGH, Beschl. v. 03.03.1966 – II ZR 18/64, NJW 1966, 1069, 1069 f.; RG, Urt. v. 15.03.1919 – Rep. V. 242/18, RGZ 95, 188, 190; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Schäfer, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 164 Rn. 33; Mock, JuS 2008, 309, 312.
 
94
BGH, Urt. v. 08.12.2005 – III ZR 99/05, NJW-RR 2006, 701, 702; BGH, Beschl. v. 03.03.1966 – II ZR 18/64, NJW 1966, 1069.
 
95
BGH, Urt. v. 11.05.2011 – VIII ZR 289/09, NJW 2011, 2421; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Schäfer, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 164 Rn. 34; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Schubert, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 164 Rn. 145; Soergel-Leptien, Band 2, 13. Aufl. 1999, BGB Vor § 164 Rn. 25.
 
96
Röhricht/Graf von Westphalen/Haas-Specht-Riemenschneider, 5. Aufl. 2019, Rn. 6.
 
97
Röhricht/Graf von Westphalen/Haas-Specht-Riemenschneider, 5. Aufl. 2019, Rn. 6; Gläser, MMR 2015, 699, 699.
 
98
Maume, MMR 2007, 620, 621; auf die Grundsätze des Geschäfts für den, den es angeht abstellend: Feldmann/Heidrich, CR 2006, 406, 410.
 
99
Röhricht/Graf von Westphalen/Haas-Specht-Riemenschneider, 5. Aufl. 2019, Rn. 6; vgl. dazu auch: Specht, Grundlegung einer verbrauchergerechten Regulierung interaktionsmittelnder Plattformfunktionalitäten, Diskussionsentwurf v. 20.03.2020, S. 16.
 
100
LG München I, Urt. v. 25.10.2006 – 30 O 11973/05, ZUM-RD 2007, 261, 267; Röhricht/Graf von Westphalen/Haas-Specht-Riemenschneider, 5. Aufl. 2019, Rn. 7 f.; vgl. dazu auch S. 16.
 
101
Specht, Datenverwertungsverträge zwischen Datenschutz und Vertragsfreiheit – Eckpfeiler eines neuen Datenschuldrechts, in: Briner/Funk, DGRI Jahrbuch 2017, S. 64, 69 f. Rn. 6.
 
102
Röhricht/Graf von Westphalen/Haas-Specht-Riemenschneider, 5. Aufl. 2019, Rn. 37; Lorenz, VuR 2014, 83, 89; Lauber-Rönsberg, MMR 2014, 10, 13; Spindler/Schuster-Nink, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, § 13 TMG Rn. 22.
 
103
OLG Düsseldorf, Urt. v. 07.06.2006 – 15 U 21/06, ZUM-RD 2006, 384, 386; LG Köln, Urt. v. 21.03.2007 – 28 O 15/07, ZUM 2007, 665, 670; Röhricht/Graf von Westphalen/Haas-Specht-Riemenschneider, 5. Aufl. 2019, Rn. 37; Spindler/Schuster-Nink, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, § 13 TMG Rn. 22.
 
104
Vgl. hierzu: Hoeren/Sieber/Holznagel-Redeker, Multimedia-Recht, Stand: 48. EL Februar 2019, Teil 12 Rn. 424.
 
105
Vgl. statt vieler: BGH, Urt. v. 12.07.2018 – III ZR 183/17, MMR 2018, 740, Rn. 19 – Digitaler Nachlass; OLG München, Beschl. v. 24.08.2018 – 18 W 1294/18, BeckRS 2018, 20659, Rn. 18.
 
106
Specht, Grundlegung einer verbrauchergerechten Regulierung interaktionsmittelnder Plattformfunktionalitäten, Diskussionsentwurf v. 20.03.2020, S. 17; Söbbing/Jakob, InTeR 2016, 149, 150; Leible/Sosnitza-Hoffmann, Versteigerungen im Internet, 2004, Teil 3 Rn. 104; Röhricht/Graf von Westphalen/Haas-Specht-Riemenschneider, HGB, 5. Aufl. 2019, Plattformnutzungsverträge Rn. 17.
 
107
Vgl. dazu eingehend: Specht, Grundlegung einer verbrauchergerechten Regulierung interaktionsmittelnder Plattformfunktionalitäten, Diskussionsentwurf v. 20.03.2020, S. 18 f.; a.A. Hoeren/Sieber/Holznagel-Redeker, Handbuch Multimedia-Recht, 50. EL Oktober 2019, Teil 12 Rn. 428.
 
108
Specht, Grundlegung einer verbrauchergerechten Regulierung interaktionsmittelnder Plattformfunktionalitäten, Diskussionsentwurf v. 20.03.2020, S. 20.
 
109
Zur Kündigungsmöglichkeit bei Schutzpflichtverletzungen vgl. Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Gaier, MüKo BGB, 8. Auflage 2019, § 314 Rn. 18 m. w. N.
 
110
Vgl. zum ganzen Exkurs eingehend: Specht, Grundlegung einer verbrauchergerechten Regulierung interaktionsmittelnder Plattformfunktionalitäten, Diskussionsentwurf v. 20.03.2020, S. 12 f.
 
111
So z. B. von: Berberich, GRUR-Prax 2017, 269, 269.
 
112
Vgl. dazu eingehend: Specht, Grundlegung einer verbrauchergerechten Regulierung interaktionsmittelnder Plattformfunktionalitäten, Diskussionsentwurf v. 20.03.2020, S. 12 f.
 
113
Nolte/Hecht, ITRB 2006, 188.
 
114
BGH, Urt. v. 19.03.2015 – I ZR 94/13, GRUR 2015, 1129 – Hotelbewertungsportal.
 
115
Nolte/Hecht, ITRB 2006, 188.
 
117
BGH, Urt. v. 21.10.2004 – III ZR 280/03, MMR 2005, 44, 47; Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 312 Rn. 16.
 
118
OLG Hamm, Urt. v. 14.03.2011 – 31 U 126/10, WM 2011, 1412, 1414 f.; Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 312 Rn. 16; Bodewig, DZWir 1997, 448; Bülow/Artz, NJW 2000, 2053.
 
119
Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 3. Aufl. 2015, BGB § 312 Rn. 1.
 
120
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Wendehorst, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 312c Rn. 4 f.
 
121
Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 312 Rn. 22.
 
122
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 13 Rn. 41; § 14 Rn. 13, Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Micklitz, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 14 Rn. 18.
 
123
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 14 Rn. 13.
 
124
Vgl. zur Begründung der Rechtsfähigkeit der Außen-GbR: BGH, Urt. v. 29.01.2001 – II ZR 331/00, NJW 2001, 1056 – ARGE Weißes Roß.
 
125
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Micklitz, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 14 Rn. 19.
 
126
BGH, Urt. v. 27.09.2017 – VIII ZR 271/16, NJW 2018, 146, 149; BGH, Urt. v. 29.03.2006 – VIII ZR 173/05, NJW 2006, 2250; OLG Düsseldorf, Urt. v. 02.04.2004 – 14 U 213/03, NJOZ 2004, 1935, 1938; OLG Koblenz, Beschl. v. 10.01.2011 – 5 U 1353/10, NJW-RR 2011, 1203 (Ls.); Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Micklitz, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 14 Rn. 19; Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 14 Rn. 2.
 
127
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 14 Rn. 14; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Micklitz, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 14 Rn. 20.
 
128
LG Hof, Urt. v. 29.08.2003 – 22 S 28/03, CR 2003, 854; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Micklitz, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 14 Rn. 20.
 
129
BGH, 29.03.2006 – VIII ZR 173/05, NJW 2006, 2250, 2251; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Micklitz, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 14 Rn. 24.
 
130
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 14 Rn. 14; Faber, ZEuP 1998, 854, 871; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Micklitz, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 14 Rn. 31.
 
131
BGH, Urt. v. 09.12.2008 – XI ZR 513/07, NZG 2009, 273, 274.
 
132
Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 14 Rn. 2.
 
133
LG Arnsberg, Urt. v. 22.12.2011 – 9 O 12/11, BeckRS 2012, 8647; LG Berlin, Urt. v. 05.09.2006 – 103 O 75/06, NJW 2007, 2647 (Ls.); Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 14 Rn. 2.
 
134
BGH, Beschl. v. 24.02.2005 – III ZB 36/04, NJW 2005, 1273, 1274.
 
135
OLG Frankfurt a.M., Beschl. v. 04.07.2007 – 6 W 66/07, NJOZ 2008, 836, 837; OLG Frankfurt a.M., Beschl. v. 22.12.2004 – 6 W 153/04, NJW 2005, 1438; LG Mainz, Urt. v. 06.07.2005 – 3 O 184/04, NJW 2006, 783; AG Bad Kissingen, Urt. v. 04.04.2005 – 21 C 185/04, NJW 2005, 2463; daraus leitet das LG Mainz einen Anscheinsbeweis ab, vgl. Urt. v. LG Mainz, 06.07.2005 – 3 O 184/04, NJW 2006, 783.
 
136
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 14 Rn. 21; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Micklitz, MüKo BGB, 8. Aufl. 2018, BGB § 14 Rn. 21; Wolf/von Bismarck, JA 2010, 841, 847.
 
137
Vgl. dazu eingehend: Berg, ZIP 2019, 247, 252.
 
138
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 14 Rn. 30.
 
139
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 14 Rn. 30.
 
140
Zum Beweis des ersten Anscheins vgl.: Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Oetker, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 249 Rn. 492 ff.; Dörr, MDR 2010, 1163, 1163 ff.
 
141
BGH, Urt. v. 17.04.1951 – I ZR 28/50, NJW 1951, 653; vgl. bündig: Saenger-Saenger, ZPO, 8. Aufl. 2019, § 286 ZPO Rn. 28.
 
142
OLG Frankfurt a. M., Beschl. v. 04.07.2007 – 6 W 66/07, NJOZ 2008, 836, 837; OLG Frankfurt a. M., Beschl. v. 22.12.2004 – 6 W 153/04, NJW 2005, 1438; LG Mainz, Urt. v. 06.07.2005 – 3 O 184/04, NJW 2006, 783; AG Bad Kissingen, Urt. v. 04.04.2005 – 21 C 185/04, NJW 2005, 2463; daraus leitet das LG Mainz einen Anscheinsbeweis ab, vgl. LG Mainz, Urt. v. 06.07.2005 – 3 O 184/04, NJW 2006, 783.
 
143
LG Mainz, Urt. v. 06.07.2005 – 3 O 184/04, NJW 2006, 783.
 
144
Leible/Wildemann, K&R 2005, 26, 28.
 
145
LG München I, Urt. v, 07.04.2009 – 33 O 1936/08, MMR 2009, 504 (Ls.); OLG Zweibrücken, Urt. v. 28.06.2007 – 4 U 210/06, MMR 2008, 135 (Ls.).
 
146
OLG Hamm, Urt. v. 18.03.2010 – 4 U 177/09, MMR 2010, 608.
 
147
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 14 Rn. 31.
 
148
BGH, Urt. v. 23.10.2001 – XI ZR 63/01, NJW 2002, 368, 369; Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 312 Rn. 13.
 
149
Willems, MMR 2018, 707, 707 f.
 
150
Bräutigam/Rücker-Föhlisch, E-Commerce, 2017, 3. Teil C. Rn. 7.
 
151
Beckmann, Staudinger – Eckpfeiler des Zivilrechts, 6. Aufl. 2018, S. 932; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 13 Rn. 39 f.; Gsell, Staudinger – Eckpfeiler des Zivilrechts, 6. Aufl. 2018, S. 724; Raue, Jura 2015, 326.
 
152
Becker/Föhlisch, NJW 2005, 3377, 3378.
 
153
Bräutigam/Rücker-Föhlisch, E-Commerce, 2017, 3. Teil C. Rn. 8.
 
154
BGH, Urt. v. 22.12.2004 – VIII ZR 91/04, NJW 2005, 1045; vgl. zustimmend: Herresthal, JZ 2006, 704.
 
155
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Martens, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 312 Rn. 9.
 
156
Wendehorst, NJW 2014, 577, 580.
 
157
Brönneke/Schmidt, VuR 2014, 3; Wendehorst, NJW 2014, 577, 580; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Martens, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 312 Rn. 10.
 
158
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Wendehorst, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 312 Rn. 37; vgl. schon zu § 312 BGB a.F.: Staudinger-Thüsing, BGB, 2013, § 312 BGB Rn. 19.
 
159
Köhler/Fetzer, Recht des Internet, 8. Aufl. 2016, Rn. 268.
 
160
Siehe auch Art. 2 Nr. 10 Richtlinie 2011/83/EU (Verbraucherrechterichtlinie).
 
161
EuGH, Urt. v. 05.07.2012 – C-49/11, ECLI:EU:C:2012:419 = NJW 2012, 2637, 2638, das Bezug auf Art. 2 lit. f Richtlinie 2002/65/EG (Richtlinie über Fernabsatzverträge bei Finanzdienstleistungen) nimmt.
 
162
Vgl. auch: Begr. RegE BT-Drs. 17/12637, 44.
 
163
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Wendehorst, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 312f Rn. 16.
 
164
EuGH, Urt. v. 05.07.2012 – C-49/11, ECLI:EU:C:2012:419 = NJW 2012, 2637, 2638; EFTA, Urt. v. 27.01.2010 – E-4/09, VersR 2010, 793, 797; BGH, Urt. v. 15.05.2014 – III ZR 368/13, NJW 2014, 2857, 2858 f.
 
165
Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 312d, Rn. 7.
 
166
Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, § 312j Rn. 1, 2.
 
167
Vgl. Erwägungsgrund 12 der Richtlinie 2011/83/EU (Verbraucherrechte-Richtlinie).
 
168
AG Bonn, Urt. v. 19.08.2008 – 15 C 127/08, CR 2008, 740.
 
169
Vgl. Regierungsentwurf, BT-Drs. 14/6040, S. 170 f.
 
170
Vgl. Erwägungsgründe 2, 7 Richtlinie 2000/31/EG (E-Commerce-Richtlinie); Boente/Riehm, Jura 2002, 222, 225; Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 312i Rn. 2.
 
171
Palandt-Grüneberg, 78. Aufl. 2019, BGB § 312i Rn. 5.
 
172
Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 312i Rn. 1.
 
173
RegE, BT-Drs. 17/7745, 12.
 
174
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Wendehorst, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 312j Rn. 25.
 
175
RegE, BT-Drs. 17/7745, 12.
 
176
LG Leipzig, Urt. v. 26.07.2013 – 08 O 3495/12, VuR 2013, 472, 473; AG Bonn, Urt. v. 25.04.2013 – 115 C 26/13, BeckRS 2013, 17520; AG Mönchengladbach, Urt. v. 16.07.2013 – 4 C 476/12, BeckRS 2013, 14741.
 
177
LG Berlin, Urt. v. 17.07.2013 – 97 O 5/13, MMR 2013, 780.
 
178
OLG Hamm, Urt. v. 19.11.2013 – 4 U 65/13, MMR 2014, 534, 535.
 
179
OLG Köln, Urt. v. 07.10.2016 – 6 U 48/16, MMR 2017, 552, 553 f.; OLG Köln, Urt. v. 03.02.2016 – 6 U 39/15, MMR 2016, 602, 604.
 
180
AG Köln, Urt. v. 28.04.2014 – 142 C 354/13, MMR 2014, 736, 737 f.
 
181
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Wendehorst, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 312j Rn. 28; a.A. Bisges, NJW 2014, 183, 184; Föhlisch/Stariradeff, Anm. zu AG Köln, Urt. v. 28.04.2014 – 142 C 354/13, MMR 2014, 736, 739; Hoeren/Sieber/Holznagel-Föhlisch, Handbuch Mutimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.4 Rn. 202.
 
182
Vor Umsetzung der Richtlinie 2011/83/EU (Verbraucherrechterichtlinie) verwiesen die Vorschriften über den Widerruf für die Rückabwicklung auf die Rücktrittsvorschriften; heute enthält § 355 Abs. 3 BGB eine eigenständige Vorschrift zur Rückabwicklung; Vgl. dazu: Specht, VuR 2017, 363.
 
183
Vgl. BGH, Urt. v. 18.10.1989 – VIII ZR 325/88, NJW 1990, 320; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Fritsche, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 355 Rn. 47; Specht, VuR 2017, 363, 364.
 
184
Specht, VuR 2017, 363; vgl. zur Anfechtung: BGH, Urt. v. 15.05.1968 – VIII ZR 29/66, NJW 1968, 2099; RG, Urt. v. 17.05.1907 – II 45/07, RGZ 66, 153, 154; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Fritsche, 8. Aufl. 2019, § 355 Rn. 41; Dauner-Lieb/Langen-Ring, BGB, 3. Aufl. 2016, § 355 Rn. 9.
 
185
Staudinger-Bork, Neubearb. 2015, BGB Vor §§ 158-163 Rn. 23.
 
186
Specht, VuR 2017, 363, 367; Staudinger-Bork, Neubearb. 2015, BGB Vor §§ 158-163 Rn. 24 f.
 
187
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Westermann, 8. Aufl. 2018, BGB § 158 Rn. 54; Staudinger-Bork, Neubearb. 2015, BGB Vor §§ 158-163 Rn. 25.
 
188
Medicus/Petersen, Bürgerliches Recht, 26. Aufl. 2017, Rn. 344.
 
189
BGH, Urt. v. 25.11.2009 – VIII ZR 318/08, NJW 2010, 610, 611.
 
190
Kipp, FS von Martitz, 1911, S. 211, 228; für eine ausführliche Darstellung der Lehre von den Doppelwirkungen im Recht siehe Würdinger, JuS 2011, 769, 769 ff.; kritisch Lorenz, Gedächtnisschrift für Manfred Wolf, 2011, S. 77 ff.
 
191
Specht, VuR 2017, 363, 368.
 
192
Specht, VuR 2017, 363, 364; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Müller-Christmann, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 355 Rn. 24; Dauner-Lieb/Langen-Ring, BGB, 3. Aufl. 2016, § 355 Rn. 7; Hohlweger/Ehmann, GWR 2014, 211, 213; a.A. Hoffmann/Schneider, NJW 2015, 2529, 2529 ff.; kritisch: Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 355 Rn. 14 ff.; Freilich besteht für die Parteien die Möglichkeit, eine kommentarlose Rücksendung individualvertraglich vorzusehen.
 
193
Hoffmann/Schneider, NJW 2015, 2529, 2529 ff.; Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 655a.
 
194
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Wendehorst, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, § 312g Rn. 59.
 
195
Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB Einf. § 145 Rn. 4; Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 355 Rn. 20.
 
196
EuGH, Urt. v. 11.09.2019 – C-143/18, ECLI:EU:C:2019:701 = BeckRS 2019, 20585; Das Gericht stützte sich in seiner Argumentation im Wesentlichen auf Art. 6 Abs. 2 lit. c RL 2002/65/EG.
 
197
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Fritsche, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 355 Rn. 57.
 
198
Vgl. Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Fritsche, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 357 Rn. 12.
 
199
BT-Drs. 17/12637, S. 63.
 
200
Vgl. Karampatzos/Belakouzova, NJOZ 2018, 1681, 1681.
 
201
Spindler/Schuster-Schirmbacher, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 357 Rn. 7; Föhlisch/Dyakova, MMR 2013, 71, 74; Schirmbacher/Schmidt, CR 2014, 107, 118.
 
202
Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Fritsche, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 357 Rn. 27.
 
203
LG Ellwangen, Urt. v. 25.01.2018 – 4 O 232/17, BeckRS 2018, 1138, Rn. 92 ff.; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Müller-Christmann, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 357 Rn. 23; Säcker/Rixecker/Oetker/Limperg-Fritsche, MüKo BGB, 8. Aufl. 2019, BGB § 357 Rn. 34; Nordholtz/Bleckwenn, NJW 2017, 2497, 2497 ff. Schwab, JZ 2015, 644, 650; a.A. Palandt-Grüneberg, 78. Aufl. 2019, BGB § 357 Rn. 10; Buchmann, K&R 2014, 221, 223f.; Schirmbacher/Schmidt, CR 2014, 107, 116; Schmidt/Brönneke, VuR 2013, 448, 451 f.
 
204
Specht, VuR 2017, 363, 367.
 
205
Amort, NJW 2017, 857; Specht, VuR 2017, 363, 367; vgl. auch: BT-Drs. 17/5097, 15; Höhne, VuR 2017, 184, 187.
 
206
Specht, VuR 2017, 363, 363.
 
207
BGH, Urt. v. 03.11.2010 – VIII ZR 337/09, NJW 2011, 56, 57 – Wasserbett-Entscheidung.
 
208
Buchmann/Föhlisch, K&R 2011, 433, 434 f.
 
209
BGH, Urt. v. 12.10.2016 – VIII ZR 55/15, NJW 2017, 878 – Katalysator-Kauf.
 
210
Specht, VuR 2017, 363, 367.
 
211
EuGH, 27.03.2019 – C-681/17, ECLI:EU:C:2019:255 = NJW 2019, 1507, 1508 f., m. Anm. Singbartl/Weber.
 
212
OLG Frankfurt a. M., Urt. v. 10.11.2005 – 1 U 127/05, MMR 2006, 325, 326; OLG Hamm, Urt. v. 10.12.2004 – 11 U 102/04, NJW-RR 2005, 1582.
 
213
BGH, Urt. v. 03.07.2019 – VIII ZR 194/16, BeckRS 2019, 13104, Rn. 12.
 
214
BGH, Urt. v. 03.07.2019 – VIII ZR 194/16, BeckRS 2019, 13104, Rn. 19.
 
215
Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Müller-Christmann, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 357 Rn. 20.
 
216
BGH, Urt. v. 15.02.2017 – VIII ZR 59/16, NJW 2017, 1660 m. w. N.
 
217
Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Auflage 2016, Rn. 588.
 
218
BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, MMR 2017, 176, 178, 180 m. Anm. Wagner/Zenger; BGH, Urt. v. 07.11.2001 – VIII ZR 13/01, NJW 2002, 363, 364; Palandt-Ellenberger, 78. Auflage 2019, BGB § 156 Rn. 3.
 
219
Vgl. LG Memmingen, Urt. v. 23.06.2004 – 1H O 1016/04, NJW 2004, 2389, 2390.
 
220
KG Berlin, Beschl. v. 26.07.2018 – 4 U 31/16, MMR 2019, 391.
 
221
BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, NJW 2017, 468, 468 f.; BGH, Urt. v. 23.09.2015 – VIII ZR 284/14, MMR 2016, 26, 27 m. Anm. Wagner; BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451, 453 m. Anm. Gooren; BGH, Urt. v. 08.06.2011 – VIII ZR 305/10, MMR 2011, 653, 654 m. Anm. Dammers; KG Berlin, Beschl. v. 26.07.2018 – 4 U 31/16, MMR 2019, 391.
 
222
So die ständige Rechtsprechung: BGH, Urt. v. 08.06.2011 – VIII ZR 305/10, MMR 2011, 653; BGH, Urt. v. 03.11.2004 – VIII ZR 375/03, MMR 2005, 37; OLG Stuttgart, Beschl. v. 04.02.2008 – MMR 2008, 616; vgl. auch eingehend: Wagner/Zenger, MMR 2013, 343, 344 ff.
 
223
Vgl. Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 589 f.
 
224
Hoeren/Sieber/Holznagel-Föhlisch, Multimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.4 Rn. 192.
 
225
BGH, Urt. v. 07.11.2001 – VIII ZR 13/01, MMR 2002, 95 – ricardo.de; vgl. zustimmend: Wagner/Zenger, MMR 2013, 343, 344.
 
226
BGH, Urt. v. 07.11.2001 – VIII ZR 13/01, NJW 2002, 363, 364; BGH, Urt. v. 27.01.1965 – VIII ZR 11/63, NJW 1965, 965, 966; AG Menden, Urt. v. 10.11.2003 – 4 C 183/03, MMR 2004, 502; Dauner-Lieb/Langen-Kremer, BGB, 3. Aufl. 2016, BGB Anh. § 156 Rn. 15; Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB § 156 Rn. 3; Prütting/Wegen/Weinreich-Brinkmann, 13. Aufl. 2018, BGB Vor §§ 145 ff. Rn. 51; Staudinger-Singer/Benedict, Neubearb. 2017, BGB § 130 Rn. 62; Stieper, MMR 2015, 627, 628; Wagner/Zenger, MMR 2013, 343, 344; vgl. auch RG, Urt. v. 08.02.1902 – Rep. I. 348/01, RGZ 50, 194.
 
227
Spindler/Schuster-Spindler, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, § 130 Rn. 14; Wolf/Neuner, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 11. Aufl. 2016, § 33 Rn. 41.
 
228
Schinkels, MMR 2018, 351, 353.
 
229
AG Aschaffenburg, Urt. v. 17.04.2019 – 130 C 60/17, BeckRS 2019, 6582.
 
230
BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, NJW 2017, 468, 469; BGH, Urt. v. 27.04.2016 – VIII ZR 323/14, NJW-RR 2016, 784, 785; Palandt-Ellenberger, 78. Aufl. 2019, BGB Einf. § 145 Rn. 1; Erman-Armbrüster, 15. Aufl. 2017, BGB Vor § 145 Rn. 1; Vgl. Staudinger-Bork, BGB, Neubearb. 2015, BGB Vor §§ 145–156 Rn. 2.
 
231
BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, NJW 2017, 468, 469.
 
232
OLG Stuttgart, Urt. v. 14.04.2015 – 12 U 153/14, MMR 2015, 577, 579; LG Frankenthal, Urt. v. 08.07.2014 – 8 O 63/14, BeckRS 2014, 18110; Ernst, CR 2000, 304, 310.
 
233
BGH, Urt.v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, NJW 2017, 468, 470.
 
234
BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, NJW 2017, 468, 470.
 
235
BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, NJW 2017, 468, 469 f.
 
236
LG Mannheim, Urt. v. 29.11.2019 – 1 O 37/18, BeckRS 2019, 34342.
 
237
BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, NJW 2017, 468, 470, 471; Wagner/Zenger, MMR 2017, 176, 182 f. – Anm. zu BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15 = NJW 2017, 468, 470.
 
238
Eckel, MMR 2017, 373, 377; krit. Sutschet, NJW 2014, 1041, 1045; Tölle, MMR-Aktuell 2017, 384984.
 
239
Vgl. Prütting/Wegen/Weinreich-Brinkmann, 13. Auflage 2018, BGB Vor §§ 145 ff. Rn. 54.
 
240
BGH, Urt. v. 07.11.2001 – VIII ZR 13/01, NJW 2002, 363, 364; Prütting/Wegen/Weinreich-Brinkmann, 13. Aufl. 2018, BGB Vor §§ 145 ff. Rn. 55.
 
241
KG Berlin, Beschl. v. 25.01.2005 – 17 U 72/04, NJW 2005, 1053, 1054.
 
242
BGH, Urt. v. 23.09.2015 – VIII ZR 284/14, NJW 2016, 395, 396; BGH, Urt. v. 10.12.2014 – VIII ZR 90/14, MMR 2015, 167; BGH, Urt. v. 08.01.2014 – VIII ZR 63/13, NJW 2014, 1292, 1293 m. Anm. Kulke; BGH, Urt. v. 08.06.2011 – VIII ZR 305/10, MMR 2011, 653, 654 m. Anm. Dammers; Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 589.
 
243
LG Frankfurt (Oder), Urt. v. 19.07.2017 – 16 S 168/16, BeckRS 2017, 151905, Rn. 14.
 
244
Vgl. OLG Köln, Urt. v. 08.12.2006 – 19 U 109/06, MMR 2007, 446; Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 589.
 
245
Vgl. BGH, Urt. v. 23.09.2015 – VIII ZR 284/14, NJW 2016, 395, 396 f.; BGH, Urt. v. 10.12.2014 – VIII ZR 90/14, MMR 2015, 167, 168 m. Anm. Wagner/Zenger; BGH, Urt. v. 08.06.2011 − VIII ZR 305/10, NJW 2011, 2643, 2644; OLG Koblenz, Beschl. v. 03.06.2009 – 5 U 429/09, MMR 2009, 630; OLG Oldenburg, Urt. v. 28.07.2005 – 8 U 93/05, NJW 2005, 2556, 2557; LG Berlin, 15.05.2007 – 31 O 270/05, MMR 2007, 802, 802 f.; LG Coburg, Urt. v. 06.07.2004 – 22 O 43/04, MMR 2005, 330, 332; Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 589.
 
246
Vgl. BGH, Urt. v. 23.09.2015 – VIII ZR 284/14, NJW 2016, 395, 396; BGH, Urt. v. 08.06.2011 − VIII ZR 305/10, NJW 2011, 2643, 2643 f.; AG Bremen, Urt. v. 05.12.2012 – 23 C 0317/12, BeckRS 2012, 25130; Prütting/Wegen/Weinreich-Brinkmann, 13. Aufl. 2018, BGB Vor §§ 145 ff. Rn. 55.
 
247
BGH, Urt. v. 12.11.2014 – VIII ZR 42/14, NJW 2015, 548, 549; OLG Jena, Urt. v. 15.01.2014 – 7 U 399/13, BeckRS 2014, 18477; Oechsler, NJW 2015, 665, 667.
 
248
Vgl. OLG Köln, Urt. v. 08.12.2006 – 19 U 109/06, CR 2007, 598.
 
249
LG Köln, Urt. v. 30.11.2010 – 18 O 150/10, K&R 2011, 281, 282; AG Bremen, Urt. v. 05.12.2012 – 23 C 0317/12, BeckRS 2012, 25130.
 
250
AG Bremen, Urt. v. 05.12.2012 – 23 C 0317/12, BeckRS 2012, 25130.
 
251
LG Hanau, Urt. v. 30.06.1978 – 11 O 175/78, NJW 1979, 721; vgl. dazu auch: Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Wendtland, BeckOK BGB, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 119 Rn. 31 f.
 
252
Musielak, JuS 2014, 491, 494; Schulze-Dörner, BGB, 10. Aufl. 2019, § 119 BGB Rn. 9.
 
253
OLG Oldenburg, Urt. v. 28.07.2005 – 8 U 93/05, NJW 2005, 2556, 2557.
 
254
BGH, Urt. v. 23.09.2015 – VIII ZR 284/14, NJW 2016, 395, 396 f.
 
255
Vgl. BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 100/15, NJW 2017, 468, 471; BGH, Urt. v. 12.11.2014 – VIII ZR 42/14, NJW 2015, 548.
 
256
BGH, Urt. v. 08.06.2011 – VIII ZR 305/10, MMR 2011, 653, 654.
 
257
BGH, Urt. v. 12.11.2014 – VIII ZR 42/14, MMR 2015, 103, 104; BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451.
 
258
Vgl. nur: Urt. v. BGH, 21.05.1957 – VIII ZR 226/56, NJW 1957, 1274, 1274 f.
 
259
BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451, 452; BGH, Urt. v. 08.12.2000 – V ZR 270/99, NJOZ 2001, 272, 273; BGH, Urt. v. 04.02.2000 – V ZR 146/98, NJW 2000, 1487, 1488; BGH, Urt. v. 08.11.1991 – V ZR 260/90, NJW 1992, 899, 900; BGH, Urt. v. 08.11.1991 – V ZR 260/90, NJW 1992, 899, 900.
 
260
BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451, 452; BGH, Urt. v. 05.10.2001 – V ZR 237/00, NJW 2002, 429, 432; BGH, Urt. v. 19.01.2001 – V ZR 437/99, NJW 2001, 1127, 1128.
 
261
BGH, Urt. v. 12.11.2014 – VIII ZR 42/14, NJW 2015, 548, 549; BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451, 452; OLG Köln, Urt. v. 08.12.2006 – 19 U 109/06, MMR 2007, 446, 447 f.; OLG Oldenburg, Urt. v. 30.10.2003 – 8 U 136/03, NJW 2004, 168, 169; LG Bonn, Urt. v. 12.11.2004 – 1 O 307/04, BeckRS 2012, 17893; LG München I, Urt. v. 07.08.2008 – 34 S 20431/04, ZUM-RD 2009, 360, 361;Ernst, CR 2000, 304, 310; Eickelmann, Jura 2011, 451, 454; Spindler/Schuster-Müller, Recht der elektronischen Medien, 4. Aufl. 2019, BGB § 138 Rn. 20; a.A. LG Saarbrücken, Urt. v. 21.08.2009 – 12 O 75/09, BeckRS 2011, 12839.
 
262
BGH, Urt. v. 12.11.2014 – VIII ZR 42/14, MMR 2015, 103, 104; BGH, Urt. v. 28.3.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451, 451 f. – m. Anm. Gooren.
 
263
BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451, 452.
 
264
BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451.
 
265
LG Bonn, Urt. v. 25.09.2019 – 5 S 60/19, BeckRS 2019, 25460.
 
266
Wagner, MMR 2016, 737, 738 – Anm. zu BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 182/15.
 
267
Prütting/Wegen/Weinreich-Brinkmann, 13. Auflage 2018, BGB Vor §§ 145 ff. Rn. 55.
 
268
BGH, Urt. v. 12.11.2014 – VIII ZR 42/14, NJW 2015, 548, 549; BGH, Urt. v. 27.04.1977 – IV ZR 143/76, NJW 1977, 1234, 1235; BGH, Urt. v. 07.01.1971 – II ZR 23/70, NJW 1971, 1127, 1128; so auch jüngst: LG Berlin, Urt. v. 09.07.2019 – 55 S 259/16, BeckRS 2019, 16120.
 
269
BGH, Urt. v. 22.05.2019 – VIII ZR 182/17, NJW 2019, 2475; OLG Köln, Urt. v. 08.12.2006 – 19 U 109/06, MMR 2007, 446, 448.
 
270
BGH, Urt. v. 12.11.2014 – VIII ZR 42/14, NJW 2015, 548, 549; BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, MMR 2012, 451, 452; LG Frankfurt (Oder), Urt. v. 19.07.2017 – 16 S 168/16, BeckRS 2017, 151905, Rn. 21.
 
271
Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 589.
 
272
BGH, Urt. v. 22.05.2019 – VIII ZR 182/17, NJW 2019, 2475; LG Frankfurt (Oder), Urt. v. 19.07.2017 – 16 S 168/16, BeckRS 2017, 151905 Rn. 22; a.A. OLG Hamm, Urt. v. 30.10.2014 – I-28 U 199/13, MMR 2015, 25, 28, das eine Anwendung von § 242 BGB auf systematisch agierende „Abbruchjägern“ mit der Begründung ablehnt, dass sich ein Verkäufer, der hochwertige Ware zu einem Startpreis von nur 1 Euro versteigert, selbst dem Risiko aussetzt, diesen zu unrealistischen Konditionen zu verkaufen.
 
273
BGH, Urt. v. 22.05.2019 – VIII ZR 182/17, NJW 2019, 2475.
 
274
BGH, Urt. v. 22.05.2019 – VIII ZR 182/17, NJW 2019, 2475, 2476.
 
275
LG Frankfurt (Oder), Urt. v. 19.07.2017 – 16 S 168/16, BeckRS 2017, 151905, Rn. 21; bestätigt durch BGH, Urt. v. 22.05.2019 – VIII ZR 182/17, NJW 2019, 2475, 2476.
 
276
BGH, 22.05.2019 – Urt. v. VIII ZR 182/17, NJW 2019, 2475, 2476.
 
277
BGH, Urt. v. 24.08.2016 – VIII ZR 182/15, MMR 2016, 737, 737 f.; vorgehend LG Görlitz, Urt. v. 29.07.2015 – 2 S 213/14, BeckRS 2016, 8624.
 
278
BGH, Urt. v. 22.05.2019 – VIII ZR 182/17 = NJW 2019, 2475, 2476.
 
279
KG Berlin, Beschl. v. 11.06.2019 – 21 U 93/18, BeckRS 2019, 12730, Rn. 12 – Preismanipulation bei eBay-Kauf.
 
280
Härting, Internetrecht, 6. Auflage 2017, Rn. 1094; ausführliche Darstellung in Meyer, K&R 2007, 572, 574 ff.
 
281
Härting, Internetrecht, 6. Auflage 2017, Rn. 1094.
 
282
OLG Zweibrücken, Urt. v. 28.06.2007 – 4 U 210/06, BeckRS 2007, 12389; Hoeren/Sieber/Holznagel-Föhlisch, Handbuch Multimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.4 Rn. 18; Schmittmann, VuR 2006, 223, 224; vgl. LG Dessau-Roßlau, Urt. v. 11.01.2017 – 3 O 36/16, MMR 2017, 424, 425.
 
283
OLG Frankfurt a.M., Beschl. v. 21.03.2007 – 6 W 27/07, MMR 2007, 378, 378 f.; OLG Zweibrücken, Urt. v. 28.06.2007 – 4 U 210/06, MMR 2008, 135 (Ls.); Schmittmann, VuR 2006, 223, 224.
 
284
OLG Frankfurt a. M., Beschl. v. 27.07.2004 – 6 W 80/04, GRUR 2004, 1043, 1043 f.; OLG Hamm, Urt. v. 21.08.2012 – I-4 U 114/12, GRUR-RS 2013, 00045; LG Hanau, Urt. v. 28.09.2006 – 5 O 51/06, MMR 2007, 339; AG Wernigerode, Urt. v. 22.02.2007 – 10 C 659/06, MMR 2007, 402 (Ls. 1) – m. Anm. Faustmann.
 
285
vgl. LG Coburg, Urt. v. 19.10.2006 – 1 HK O 32/06, MMR 2007, 399, 400; a.A. AG Detmold, Urt. v. 27.04.2004 – 7 C 117/04, MMR 2004, 638; vgl. dazu: Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2017, Rn. 1094; Schmittmann, VuR 2006, 223, 225; ders., K&R 2005, 337, 338.
 
286
OLG Hamm, Urt. v. 21.08.2012 – I-4 U 114/12, GRUR-RS 2013, 00045; LG Berlin, Urt. v. 05.09.2006 – 103 O 75/06, NJW 2007, 2647 (Ls.).
 
287
Hoeren/Sieber/Holznagel-Föhlisch, Handbuch Multimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.4 Rn. 15.
 
288
OLG Frankfurt a. M., Beschl. v. 21.03.2007 – 6 W 27/07, MMR 2007, 378, 379; LG München I, Urt. v. 07.04.2009 – 33 O 1936/08, MMR 2009, 504 (Ls.).
 
289
OLG Frankfurt a. M., Beschl. v. 22.12.2004 – 6 W 153/04, NJW 2005, 1438; Hoeren/Sieber/Holznagel-Föhlisch, Handbuch Multimedia-Recht, 48. EL Februar 2019, Teil 13.4 Rn. 14.
 
290
Härting, Internetrecht, 6. Aufl. 2017, Rn. 1094.
 
291
BGH, Urt. v. 22.12.2004 – VIII ZR 91/04, NJW 2005, 1045, 1046 f.; OLG Koblenz, Urt. v. 04.03.2004 – 7 U 873/03, BeckRS 2005, 01960; Bamberger/Roth/Hau/Poseck-Bamberger, 50. Ed. Stand: 01.05.2019, BGB § 14 Rn. 29.
 
292
Haug, Grundwissen Internetrecht, 3. Aufl. 2016, Rn. 588.
 
293
LG Hannover, Urt. v. 23.09.2019 – 18 O 33/19, BeckRS 2019, 24701.
 
294
BGH, Urt. v. 29.11.2006 – VIII ZR 92/06, NJW 2007, 1346, 1348.
 
295
Vgl. BGH, Urt. v. 29.11.2006 – VIII ZR 92/06, NJW 2007, 1346, 1348.
 
296
Vgl. Spindler, ZIP 2001, 809, 810.
 
297
BGH, Urt. v. 28.03.2012 – VIII ZR 244/10, NJW 2012, 2723.
 
Metadata
Title
eCommerce
Author
Louisa Specht-Riemenschneider
Copyright Year
2020
Publisher
Springer Berlin Heidelberg
DOI
https://doi.org/10.1007/978-3-662-61726-7_4