1 Einleitung
1.1 Aufkommen von MVA-Rostaschen in Österreich
1.2 Stoffliche Zusammensetzung von MVA-Rostaschen
1.3 Aufbereitungsverfahren für MVA-Rostaschen
1.4 Mineralogische Zusammensetzung von MVA-Rostaschen
2 Chemische Zusammensetzung von MVA-Rostaschen
Parameter | Einheit | Grenzwert |
---|---|---|
Gesamtgehalt
| ||
Pb | mg/kg TM | 900 |
Cd | mg/kg TM | 10 |
Cr | mg/kg TM | 800 |
Ni | mg/kg TM | 300 |
TOC | % TM | 1 |
Gehalt im Eluat
| ||
pH-Wert | – | Maximal 12,0 |
Sb | mg/kg TM | 0,3 |
As | mg/kg TM | 0,5 |
Pb | mg/kg TM | 0,5 |
Cr gesamt | mg/kg TM | 0,5 |
Cu | mg/kg TM | 4 |
Mo | mg/kg TM | 1 |
Ni | mg/kg TM | 0,4 |
Chlorid (als Cl) | mg/kg TM | 3000 |
Sulfat (als SO4) | mg/kg TM | 5000 |
MVA-Spittelau | MVA-Flötzersteig | AVN Dürnrohr | KRV Arnoldstein | Taiwan (Pan et al. 2008) | Japan (Inkaew et al. 2016) | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
MW | MW | MW | MW | ||||
Glühverlust | mg/kg TS | 20.617 | 31.095 | 23.000 | k. A. | k. A. | 4500 |
Ag | mg/kg TS | 29 | 40 | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
Al | mg/kg TS | 51.787 | 75.000 | k. A. | k. A. | 6671 | 64.641 |
Al-Metall | mg/kg TS | 20.000 | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
As | mg/kg TS | 13 | 10 | 2,47 | 5,8 | k. A. | k. A. |
B | mg/kg TS | 111 | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
Ba | mg/kg TS | 1366 | 2038 | 117 | k. A. | k. A. | 1464 |
Cd | mg/kg TS | 10 | 8 | 12,2 | 5,4 | k. A. | 101 |
Ca
|
mg/kg TS
| k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
359.929
|
318.786
|
Co
|
mg/kg TS
|
38
|
51
|
16
| k. A. | k. A. | k. A. |
Cr
|
mg/kg TS
|
314
|
350
|
218
| k. A. |
1232
|
446
|
Cu | mg/kg TS | 1982 | 1842 | 665 | k. A. | 12.061 | 1101 |
Fe | mg/kg TS | 56.483 | 30.000 | k. A. | k. A. | 61.880 | 31.290 |
Hg | mg/kg TS | 1 | 2,3 | 0,39 | <0,6 | k. A. | k. A. |
K | mg/kg TS | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | 14.770 | 7053 |
Mg
|
mg/kg TS
| k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
13.560
|
18.600
|
Mn
|
mg/kg TS
|
642
|
700
| k. A. | k. A. | k. A. |
775
|
Na | mg/kg TS | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | 93.929 | 15.506 |
Ni
|
mg/kg TS
|
257
|
329
|
125
| k. A. |
1257
|
94
|
P
|
mg/kg TS
| k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
13.928
|
16.155
|
Pb | mg/kg TS | 1336 | 1954 | 1013 | 926 | 19.586 | 443 |
Sb
|
mg/kg TS
|
39
| k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
Si | mg/kg TS | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | 62.720 | 105.653 |
Sn
|
mg/kg TS
|
128
| k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
Ti | mg/kg TS | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | 14.160 | 13.020 |
V
|
mg/kg TS
|
30
| k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
Zn
|
mg/kg TS
|
2385
|
3843
|
3273
| k. A. |
20.889
|
3856
|
Br |
mg/kg TS
| k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | 600 | k. A. |
Cl | mg/kg TS | 3000 | 5343 | k. A. | k. A. | 32.400 | 23.200 |
F | mg/kg TS | 680 | 892 | k. A. | k. A. | k. A. | 400 |
SO4 | mg/kg TS | 55.435 | 50.490 | k. A. | k. A. | 14.917 | 13.800 |
Corg | mg/kg TS | 13.925 | 21.618 | 28.000 | k. A. | k. A. | k. A. |
ΣKW | mg/kg TS | 80 | <10 | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. |
PAK | μg/kg TS | 30 | 11 | 460 | 66 | k. A. | k. A. |
PCB | μg/kg TS | <600 | <600 | 13 | 0,39 | k. A. | k. A. |
PCDD/F | μgTEQ/kg TS | 0,005 | 0,005 | 0,056 | 0,0029 | k. A. | k. A. |
2.1 MVA-Rostaschen in Forschungsprojekten an der Montanuniversität Leoben und bei der Brantner Gruppe
3 Material und Methoden
3.1 Überblick
3.2 Karbonatisierung der entmetallisierten Rostasche
3.2.1 Probenahme und Materialcharakterisierung
CR27 | CR28 | CR29 | CR30 | CR31 | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Glühverlust | mg/kg TS | k. A. | k. A. | k. A. | k. A. | 147.600 |
Aschegehalt | % | 95,25 | 94,23 | 95,34 | 97,91 | k. A. |
Ag | mg/kg TS | <50 | <50 | <50 | <50 | <10 |
Al | mg/kg TS | 61.703 | 47.970 | 65.875 | 57.526 | 39.896 |
As | mg/kg TS | 26 | 36 | 36 | 29 | 22 |
Au | Mg/kg TS | <0,25 | <0,25 | <0,25 | <0,25 | <2,5 |
Ba | mg/kg TS | 1753 | 1697 | 1104 | 1669 | 2033 |
Be
|
mg/kg TS
|
<25
|
<25
|
<25
|
<25
|
<5,0
|
Ca
|
mg/kg TS
|
128.043
|
160.400
|
133.486
|
148.500
|
261.807
|
Cd | mg/kg TS | 2,6 | 3,6 | <2,5 |
<2,5
|
9,4
|
Ce
|
mg/kg TS
|
45
|
41
|
45
|
39
|
16
|
Co
|
mg/kg TS
|
42
|
37
|
33
|
34
|
26
|
Cr
|
mg/kg TS
|
738
|
814
|
584
|
1368
|
751
|
Cu | mg/kg TS | 2830 | 2510 | 1090 | 2880 | 1600 |
Fe | mg/kg TS | 91.252 | 52.234 | 42.196 | 98.196 | 26.117 |
Ga
|
mg/kg TS
|
110
|
110
|
82
|
100
|
49
|
In
|
mg/kg TS
|
<0,25
|
0,27
|
<0,25
|
0,27
|
0,57
|
K | mg/kg TS | 10.032 | 9061 | 12.488 | 6721 | 6373 |
La
|
mg/kg TS
|
18
|
15
|
18
|
15
|
9,4
|
Li
|
mg/kg TS
|
40
|
23
|
37
|
21
|
20
|
Mg
|
mg/kg TS
|
18.450
|
21.906
|
22.212
|
22.224
|
23.790
|
Mn
|
mg/kg TS
|
1468
|
1471
|
991
|
2065
|
1243
|
Mo
|
mg/kg TS
|
22
|
63
|
22
|
83
|
22
|
Na | mg/kg TS | 21.338 | 29.062 | 20.604 | 21.034 | 12.732 |
Nb
|
mg/kg TS
|
12
|
9,7
|
16
|
10
|
7,0
|
Nd
|
mg/kg TS
|
<25
|
<25
|
<25
|
<25
|
6,9
|
Ni
|
mg/kg TS
|
160
|
130
|
140
|
130
|
120
|
P
|
mg/kg TS
|
2673
|
4281
|
3778
|
3272
|
5234
|
Pb | mg/kg TS | 570 | 950 | 200 | 310 | 1070 |
Pd
|
mg/kg TS
|
<13
|
<13
|
<13
|
<13
|
<2,5
|
Pt
|
mg/kg TS
|
<0,25
|
<0,25
|
<0,25
|
<0,25
|
<0,25
|
Rb | mg/kg TS | 49 | 33 | 63 | 28 | 16 |
Sb
|
mg/kg TS
|
73
|
100
|
71
|
52
|
240
|
Se | mg/kg TS | 2,2 | 2,4 | 2,2 | 2,7 | <2,5 |
Si | mg/kg TS | 212.548 | 214.396 | 231.541 | 192.752 | 90.678 |
Sn
|
mg/kg TS
|
75
|
86
|
54
|
77
|
110
|
Sr | mg/kg TS | 390 | 340 | 280 | 340 | 410 |
Ta
|
mg/kg TS
|
1,9
|
2,6
|
2,6
|
1,2
|
<0,25
|
Ti | mg/kg TS | 5994 | 6198 | 10.128 | 6426 | 7170 |
Tl | mg/kg TS | <1,3 | <1,3 | <1,3 | <1,3 | <0,25 |
U | mg/kg TS | 2,3 | 2,1 | 2,6 | 2,0 | 2,1 |
V
|
mg/kg TS
|
67
|
53
|
67
|
55
|
35
|
W
|
mg/kg TS
|
100
|
120
|
120
|
61
|
30
|
Zn
|
mg/kg TS
|
1810
|
2290
|
1160
|
1650
|
4060
|
Zr | mg/kg TS | 270 | 180 | 210 | 210 | 68 |
S | mg/kg TS | 4780 | 7528 | 4640 | 4400 | 28.800 |
TIC | mg/kg TS | <5000 | 5000 | <5000 | <5000 | 20.000 |
TOC | mg/kg TS | 11.000 | 10.000 | 11.000 | 7000 | 33.000 |
Mineral | Formel | CR27 | CR28 | CR29 | CR30 | CR31 |
---|---|---|---|---|---|---|
Quarz | SiO2 | +++ | +++ | +++ | +++ | ++ |
Melilith
|
(Ca,Na)
2
(Mg,Al)(Si
2
O
7
)
|
+++
|
++
|
++
|
+++
|
+
|
Plagioklas | (Ca,Na)(Al,Si)2Si2O8 | + | + | ++ | + | + |
Biotit | K(Mg,Fe2+)3(Si3Al)O10(OH,F)2 | + | + | − | − | − |
Muskovit | KAl2[(OH,F)2|AlSi3O10] | − | − | − | − | + |
Wollastonit | CaSiO3 | + | + | − | + | − |
Diopsid | CaMg[Si2O6] | + | + | − | + | − |
Fayalit | Fe2SiO4 | + | − | − | − | − |
Larnit
|
β-Ca
2
SiO
4
|
–
|
+
|
−
|
−
|
−
|
Aluminiumhydroxisulfat | Al4SO4(OH)10 • H2O | + | − | − | − | − |
Ilmenit | FeTiO3 | − | − | + | − | − |
Magnesioferrit | FeMg2O4 | + | − | − | − | − |
Magnetit | Fe3O4 | − | − | − | + | − |
Hämatit | Fe2O3 | − | + | + | − | + |
Brownmillerit | Ca2(Al,Fe3+)2O5 | − | − | − | − | + |
Mayenit | Ca12Al14O33 | – | + | − | − | − |
Calcit | CaCO3 | − | ++ | + | + | +++ |
Dolomit | CaMg(CO3)2 | − | − | + | − | – |
Portlandit
|
Ca(OH)
2
|
−
|
−
|
−
|
−
|
++
|
Iowait | Mg4Fe3+(OH)8OCl • 3(H2O) | − | − | − | − | + |
Idait | Cu3FeS2 | − | − | − | + | − |
Eisen | Fe | + | + | + | + | k. A. |
Aluminium | Al | + | + | + | + | k. A. |
Kupfer | Cu | + | + | + | + | k. A. |
Glas | – | +++ | +++ | +++ | +++ | k. A. |
3.2.2 Löseprozess
3.2.3 Fällungsprozess
3.2.4 Karbonatisierung
3.3 Aufbereitung der Fraktion „Schwere Metalle“
3.3.1 Probenahme und Materialcharakterisierung
3.3.2 Siebung & Fe/NE-Scheidung
3.3.3 Chemische Analysen der Fraktionen aus der Siebung und Fe/NE-Scheidung
3.3.4 Sensorbasierte Sortierung
4 Ergebnisse und Diskussion
4.1 Karbonatisierung der entmetallisierten MVA-Rostasche
4.1.1 Löseprozess
4.1.2 Fällungsprozess
4.1.3 Karbonatisierungsprozess
4.2 Aufbereitung der Fraktion „Schwere Metalle“
4.2.1 Chemische Zusammensetzung der Schwerfraktion 0–16 mm
4.2.2 Korngrößenspezifische Verteilung der kritischen Metalle
4.2.3 Chemische Analysen – Outputfraktionen Fe‑/NE-Scheidung
4.2.4 Sensorbasierte Sortierung
Ergebnisse sensorgestützte Sortierung | Menge | Reinheit | Durchsatz |
---|---|---|---|
[kg] | [%] | [kg/h] | |
(1) RA-Schwer Korngröße 6,3–10 mm, Bandmaschine | |||
Input
| 24,00 | k. A. | k. A. |
Auswurf
| 6,83 | k. A. | k. A. |
Fe und Fe-Legierungen | 0,45 | k. A. | k. A. |
Cu/Zn | 1,75 | 92,40 | 120 |
Zn | 4,63 | 79,75 | 79 |
Durchlauf
| 17,17 | k. A. | k. A. |
(2a) RA-Schwer Korngröße 10–16 mm, Bandmaschine | |||
Input
| 25,00 | k. A. | k. A. |
Auswurf
| 14,01 | k. A. | k. A. |
Ag, Au, W, Co | 0,04 | k. A. | k. A. |
Fe und Fe-Legierungen | 1,74 | k. A. | k. A. |
Cu/Zn | 5,85 | 87,30 | 159 |
Zn | 6,38 | 84,54 | 215 |
Durchlauf
| 10,99 | k. A. | k. A. |
(2b) RA-Schwer Korngröße 10–16 mm, Rutschentyp | |||
Input
| 25,00 | k. A. | k. A. |
Auswurf
| 11,95 | k. A. | k. A. |
Ag, Au, W, Co | 0,13 | k. A. | k. A. |
Fe und Fe-Legierungen | 0,20 | k. A. | 247 |
Cu/Zn | 2,42 | 96,02 | 306 |
Zn | 4,36 | 87,71 | 297 |
Cu | 4,84 | 81,97 | 270 |
Durchlauf
| 13,05 | k. A. | k. A. |