Skip to main content

2014 | OriginalPaper | Buchkapitel

14. Polymerelektrolytmembran-Brennstoffzellen (PEFC) Stand und Perspektiven

verfasst von : Ludwig Jörissen, Jürgen Garche

Erschienen in: Wasserstoff und Brennstoffzelle

Verlag: Springer Berlin Heidelberg

Aktivieren Sie unsere intelligente Suche, um passende Fachinhalte oder Patente zu finden.

search-config
loading …

Zusammenfassung

Brennstoffzellen sind Stromquellen, in denen Strom durch räumlich getrennte elektrochemische Reaktionen, nämlich der anodischen Oxidation eines Brennstoffs (z. B. Wasserstoff) und der kathodischen Reduktion eines Oxidationsmittels (z. B. Luftsauerstoff) erzeugt wird. Die bei diesen Prozessen umgesetzten Elektronen und Ionen werden auf getrennten Pfaden geführt. Im Fall von Polymerelektrolyt Membran Brennstoffzellen (PEFC) werden die Ionen (in der Regel Protonen) in einer gewöhnlich aus einem Ionenaustauschpolymer oder einer mit ionisch leitfähigen, hochsiedenden Flüssigkeiten getränkten Matrixpolyme bestehenden Membran transportiert. Im folgenden Beitrag werden Materialaspekte und Konstruktionsprinzipien von PEFC beschrieben.

Sie haben noch keine Lizenz? Dann Informieren Sie sich jetzt über unsere Produkte:

Springer Professional "Wirtschaft+Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft+Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 102.000 Bücher
  • über 537 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Finance + Banking
  • Management + Führung
  • Marketing + Vertrieb
  • Maschinenbau + Werkstoffe
  • Versicherung + Risiko

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Springer Professional "Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 67.000 Bücher
  • über 390 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Maschinenbau + Werkstoffe




 

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Literatur
1.
Zurück zum Zitat Barbir F.: PEM Fuel Cells, Theory and Practice, 2. Aufl. Elsevier Academic Press, Burlington (2013) Barbir F.: PEM Fuel Cells, Theory and Practice, 2. Aufl. Elsevier Academic Press, Burlington (2013)
2.
3.
Zurück zum Zitat Hsu, W.Y., Gierke, T.D.: Perfluorinated ionomer membranes, Chap.13, In: Eisenberg, A., Yeager, H.L. (Hrsg.) ACS Symposium Series No. 180, American Chemical Society, Washington DC (1982) Hsu, W.Y., Gierke, T.D.: Perfluorinated ionomer membranes, Chap.13, In: Eisenberg, A., Yeager, H.L. (Hrsg.) ACS Symposium Series No. 180, American Chemical Society, Washington DC (1982)
4.
Zurück zum Zitat Hsu, W.Y., Gierke, T.D.: J. Membr. Sci. 13, 307 (1983) Hsu, W.Y., Gierke, T.D.: J. Membr. Sci. 13, 307 (1983)
5.
6.
Zurück zum Zitat Zawodzinski, T.A., Deroin, C., Radzinski, S., Sherman, R.J., Smith, V.T., Springer, T.E., Gottesfeld, S.: J. Electrochem. Soc. 140, 1041–1047 (1993)CrossRef Zawodzinski, T.A., Deroin, C., Radzinski, S., Sherman, R.J., Smith, V.T., Springer, T.E., Gottesfeld, S.: J. Electrochem. Soc. 140, 1041–1047 (1993)CrossRef
7.
Zurück zum Zitat Gottesfeld, S.: In: Koper, M.T.M. (Hrsg.), Fuel Cell Catalysis, a Surface Science Approach. S. 1–30. Wiley, Hoboken (2009) Gottesfeld, S.: In: Koper, M.T.M. (Hrsg.), Fuel Cell Catalysis, a Surface Science Approach. S. 1–30. Wiley, Hoboken (2009)
8.
Zurück zum Zitat Petrow, H.G., Allen, R.J.: U.S. Patent No. 4 044 193 (1977) Petrow, H.G., Allen, R.J.: U.S. Patent No. 4 044 193 (1977)
9.
Zurück zum Zitat Raistrick, I.: Diaphragms, Separators Ion Exchange Membrane, 86, 172–178 (1986) Raistrick, I.: Diaphragms, Separators Ion Exchange Membrane, 86, 172–178 (1986)
10.
Zurück zum Zitat Wilson, M.S., Gottesfeld, S.: J. Electrochem. Soc. 139, L28–L30 (1992) Wilson, M.S., Gottesfeld, S.: J. Electrochem. Soc. 139, L28–L30 (1992)
11.
Zurück zum Zitat Springer, T.E., Wilson, M.S., Gottesfeld, S.: J. Electrochem. Soc. 140, 3513–3526 (1993) Springer, T.E., Wilson, M.S., Gottesfeld, S.: J. Electrochem. Soc. 140, 3513–3526 (1993)
12.
Zurück zum Zitat Mukerjee, S., Srinivasan, S.: J. Electroanal. Chem. 357, 201–224 (1993) Mukerjee, S., Srinivasan, S.: J. Electroanal. Chem. 357, 201–224 (1993)
13.
Zurück zum Zitat Mukerjee, S., Srinivasan, S., Soriaga, M.P., McBreen, J.: J. Electrochem. Soc. 142, 1409–1422 (1995)CrossRef Mukerjee, S., Srinivasan, S., Soriaga, M.P., McBreen, J.: J. Electrochem. Soc. 142, 1409–1422 (1995)CrossRef
14.
Zurück zum Zitat Zhang, J., Mo, Y., Vukmirovic, M.B., Klie, R., Sasaki, K., Adzic, R.R.: J. Phys. Chem. B 108, 10955–10964 (2004)CrossRef Zhang, J., Mo, Y., Vukmirovic, M.B., Klie, R., Sasaki, K., Adzic, R.R.: J. Phys. Chem. B 108, 10955–10964 (2004)CrossRef
15.
Zurück zum Zitat Stahl, J.B., Debe, M.K., Coleman, P.L.: J. Vac. Sci. Techno. A 14, 1761–1765 (1996)CrossRef Stahl, J.B., Debe, M.K., Coleman, P.L.: J. Vac. Sci. Techno. A 14, 1761–1765 (1996)CrossRef
16.
Zurück zum Zitat Sheng, W., Gasteiger, H.A., Shao-Horn, Y.: J. Electrochem. Soc. 157, B1529–B1536 (2010)CrossRef Sheng, W., Gasteiger, H.A., Shao-Horn, Y.: J. Electrochem. Soc. 157, B1529–B1536 (2010)CrossRef
17.
Zurück zum Zitat Nørskov, J.K., Bligaard, T., Logadottir, A., Kitchin, J.R., Chen, J.G., Pandelov, S., Stimming, U.: J. Electrochem. Soc. 152, J23 (2005)CrossRef Nørskov, J.K., Bligaard, T., Logadottir, A., Kitchin, J.R., Chen, J.G., Pandelov, S., Stimming, U.: J. Electrochem. Soc. 152, J23 (2005)CrossRef
18.
Zurück zum Zitat Markovic, N.M., Ross Jr P.: In: Wiekowski, A. (Hrsg.), Interfacial Electrochemistry: Theory, Experiment and Applications. S. 821–842. Marcel Dekker, New York (1999) Markovic, N.M., Ross Jr P.: In: Wiekowski, A. (Hrsg.), Interfacial Electrochemistry: Theory, Experiment and Applications. S. 821–842. Marcel Dekker, New York (1999)
20.
Zurück zum Zitat Yang, D., Ma, J., Quiao, J.: In: Li, H., Knights, S., Shi, Z., van Zee, J.W., Zhang, J. (Hrsg.), Proton Exchange Membrane Fuel Cells, Contamination and Mitigation Strategies. S. 115–150. CRC Press, Boca Raton (2010) Yang, D., Ma, J., Quiao, J.: In: Li, H., Knights, S., Shi, Z., van Zee, J.W., Zhang, J. (Hrsg.), Proton Exchange Membrane Fuel Cells, Contamination and Mitigation Strategies. S. 115–150. CRC Press, Boca Raton (2010)
21.
Zurück zum Zitat Oetjen, H.F., Schmidt, V.M., Stimming, U., Trily, F.: J. Electrochem. Soc. 143, 3838–3842 (1996)CrossRef Oetjen, H.F., Schmidt, V.M., Stimming, U., Trily, F.: J. Electrochem. Soc. 143, 3838–3842 (1996)CrossRef
22.
Zurück zum Zitat Yang, C., Costamagna, P., Srinivasan, S.: J. Power Sources 103, 1–9 (2001)CrossRef Yang, C., Costamagna, P., Srinivasan, S.: J. Power Sources 103, 1–9 (2001)CrossRef
23.
Zurück zum Zitat Gottesfeld, S., Pafford, J.: J. Electrochem. Soc. 135, 2651–2652 (1988)CrossRef Gottesfeld, S., Pafford, J.: J. Electrochem. Soc. 135, 2651–2652 (1988)CrossRef
24.
25.
Zurück zum Zitat Soto, H.J., Lee, W.K., van Zee, J.W., Murthy, M.: Electrochem. Solid-State Lett. 6, A133–A135 (2003)CrossRef Soto, H.J., Lee, W.K., van Zee, J.W., Murthy, M.: Electrochem. Solid-State Lett. 6, A133–A135 (2003)CrossRef
26.
27.
Zurück zum Zitat Markovic, N.M., Schmid, T.J., Stamenkovic, V., Ross, P.N.: Fuel Cells 1, 105–116 (2001)CrossRef Markovic, N.M., Schmid, T.J., Stamenkovic, V., Ross, P.N.: Fuel Cells 1, 105–116 (2001)CrossRef
28.
Zurück zum Zitat Xu, Y., Shao, M., Mavriakakis, M., Adzic, R.R.: In: Koper, M.T.M. (Hrsg.) Fuel Cell Catalysis, a Surface Science Approach., S. 271–315. Wiley, Hoboken (2009) Xu, Y., Shao, M., Mavriakakis, M., Adzic, R.R.: In: Koper, M.T.M. (Hrsg.) Fuel Cell Catalysis, a Surface Science Approach., S. 271–315. Wiley, Hoboken (2009)
29.
30.
Zurück zum Zitat Shen, P.K.: In: Zhang, J. (Hrsg.), PEM Fuel Cell Electrocatalysts and Catalyst Layers, Fundamentals and Applications. S. 355–380. Springer, London (2008) Shen, P.K.: In: Zhang, J. (Hrsg.), PEM Fuel Cell Electrocatalysts and Catalyst Layers, Fundamentals and Applications. S. 355–380. Springer, London (2008)
31.
Zurück zum Zitat Eikerling, M.H., Malek, K., Wang, Q.: In: Zhang J. (Hrsg.), PEM Fuel Cell Electrocatalysts and Catalyst Layers, Fundamentals and Applications. S. 381–446. Springer, London (2008) Eikerling, M.H., Malek, K., Wang, Q.: In: Zhang J. (Hrsg.), PEM Fuel Cell Electrocatalysts and Catalyst Layers, Fundamentals and Applications. S. 381–446. Springer, London (2008)
32.
Zurück zum Zitat Wagner, F.T., Lakshmanan, B., Mathias, M.F.: J. Phys. Chem. Lett. 1, 2204–2219 (2010)CrossRef Wagner, F.T., Lakshmanan, B., Mathias, M.F.: J. Phys. Chem. Lett. 1, 2204–2219 (2010)CrossRef
34.
Zurück zum Zitat Kongskanand, A., Owejean, J.E., Moose, S., Dioguardi, M., Biradar, M., Makkaria, R.: J. Electrochem. Soc. 159, F676–F682 (2012)CrossRef Kongskanand, A., Owejean, J.E., Moose, S., Dioguardi, M., Biradar, M., Makkaria, R.: J. Electrochem. Soc. 159, F676–F682 (2012)CrossRef
35.
Zurück zum Zitat Kundu, S., Cimenti, M., Lee, S., Bessarabov, D.: Membr. Technol. 10, 7–10 (2009)CrossRef Kundu, S., Cimenti, M., Lee, S., Bessarabov, D.: Membr. Technol. 10, 7–10 (2009)CrossRef
36.
Zurück zum Zitat Reiser, C.A., Bregoli, L., Patterson, T.W., Yi, J.S., Yang, J.D., perry, M.L., Jarvi, T.D.: Electrochem. Solid State Lett. 8, A273–A276 (2005)CrossRef Reiser, C.A., Bregoli, L., Patterson, T.W., Yi, J.S., Yang, J.D., perry, M.L., Jarvi, T.D.: Electrochem. Solid State Lett. 8, A273–A276 (2005)CrossRef
37.
Zurück zum Zitat Gu, W., Carter, R.N., Yu, P.T., Gasteiger, H.A.: ECS Trans. 11, 963–973 (2005) Gu, W., Carter, R.N., Yu, P.T., Gasteiger, H.A.: ECS Trans. 11, 963–973 (2005)
38.
Zurück zum Zitat Manke, I., Hartnig, C., Grünerbel, M., Lehnert, W., Kardjilov, K., Haibel, A., Hilger, A., Banhart, J., Riesemeier, H.: Appl. Phys. Lett. 90, 174105-174105-3 (2007) Manke, I., Hartnig, C., Grünerbel, M., Lehnert, W., Kardjilov, K., Haibel, A., Hilger, A., Banhart, J., Riesemeier, H.: Appl. Phys. Lett. 90, 174105-174105-3 (2007)
39.
Zurück zum Zitat Hartnig, C., Manke, I., Kuhn, R., Kardjilov, N., Banhart, J., Lehnert, W.: Appl. Phys. Lett. 92, 134106-1–134106-3 (2008)CrossRef Hartnig, C., Manke, I., Kuhn, R., Kardjilov, N., Banhart, J., Lehnert, W.: Appl. Phys. Lett. 92, 134106-1–134106-3 (2008)CrossRef
40.
Zurück zum Zitat Krüger, Ph, Markötter, H., Haussmann, J., Klages, M., Arlt, T., Banhart, J., Hartnig, C., Manke, I., Scholta, J.: J. Power Sources 196, 5250–5255 (2011)CrossRef Krüger, Ph, Markötter, H., Haussmann, J., Klages, M., Arlt, T., Banhart, J., Hartnig, C., Manke, I., Scholta, J.: J. Power Sources 196, 5250–5255 (2011)CrossRef
41.
Zurück zum Zitat Klages, M., Enz, S., Markötter, H., Manke, I., Kardjilov, N., Scholta, J.: J. Power Sources 239, 596–603 (2013)CrossRef Klages, M., Enz, S., Markötter, H., Manke, I., Kardjilov, N., Scholta, J.: J. Power Sources 239, 596–603 (2013)CrossRef
42.
Zurück zum Zitat Bloomfield, D., Bloomfield, V.: In: White, R.E., Vayenas, C.G. (Hrsg.) Modern Aspects of Electrochemistry. Bd. 40, S 1–33. Springer, London (2007) Bloomfield, D., Bloomfield, V.: In: White, R.E., Vayenas, C.G. (Hrsg.) Modern Aspects of Electrochemistry. Bd. 40, S 1–33. Springer, London (2007)
43.
Zurück zum Zitat Cheng, T.: In: Wilkinson, D.P., Zhang, J., Hui, R., Fergus, J., Li, X. (Hrsg.), Proton Exchange Membrane Fuel Cells: Materials Properties and Performances. S. 305–342. CRC Press, Boca Raton (2010) Cheng, T.: In: Wilkinson, D.P., Zhang, J., Hui, R., Fergus, J., Li, X. (Hrsg.), Proton Exchange Membrane Fuel Cells: Materials Properties and Performances. S. 305–342. CRC Press, Boca Raton (2010)
44.
Zurück zum Zitat Kumar, A., Reddy, R.G.: Fundamentals of Advanced Materials and Energy Conversion Proceedings. In: Chandra, D., Bautista, R.G. (Hrsg.), S. 41–53. TMS, Seattle WA (2002) Kumar, A., Reddy, R.G.: Fundamentals of Advanced Materials and Energy Conversion Proceedings. In: Chandra, D., Bautista, R.G. (Hrsg.), S. 41–53. TMS, Seattle WA (2002)
45.
Zurück zum Zitat Yuan, X.Z., Wang, J., Zhang, J.J.: J. New Mater. Electrochem. Syst. 8, 257–267 (2005) Yuan, X.Z., Wang, J., Zhang, J.J.: J. New Mater. Electrochem. Syst. 8, 257–267 (2005)
48.
Zurück zum Zitat Mawdsley, J.R., Carter, J.D., Wang, X., Niyogi, S., Fan, C.Q., Koc, R., Osterhout, G.: J. Power Sources 231, 106–112 (2013)CrossRef Mawdsley, J.R., Carter, J.D., Wang, X., Niyogi, S., Fan, C.Q., Koc, R., Osterhout, G.: J. Power Sources 231, 106–112 (2013)CrossRef
50.
51.
Zurück zum Zitat St-Pierre, J.: In: Garche, J. (Hrsg.) Encyclopedia of Electrochemical Power Sources. S. 879–889. Elsevier (2009) St-Pierre, J.: In: Garche, J. (Hrsg.) Encyclopedia of Electrochemical Power Sources. S. 879–889. Elsevier (2009)
52.
Zurück zum Zitat Tan, J., Chao, Y.J., Wang, H., Gong, J., van Zee, J.W.: Polym. Degrad. Stab. 94, 2072–2078 (2009)CrossRef Tan, J., Chao, Y.J., Wang, H., Gong, J., van Zee, J.W.: Polym. Degrad. Stab. 94, 2072–2078 (2009)CrossRef
53.
Zurück zum Zitat Tan, J., Chao, Y.J., Li, X., van Zee, J.W.: J. Power Sources 172, 782–789 (2007)CrossRef Tan, J., Chao, Y.J., Li, X., van Zee, J.W.: J. Power Sources 172, 782–789 (2007)CrossRef
54.
Zurück zum Zitat Schulze, M., Knöri, T., Schneider, A., Gülzow, E.: J. Power Sources 127, 222–229 (2004)CrossRef Schulze, M., Knöri, T., Schneider, A., Gülzow, E.: J. Power Sources 127, 222–229 (2004)CrossRef
55.
Zurück zum Zitat Wu, J., Yuan, X.Z., Martin, J.J., Wang, H., Zhang, J., Shen, J., Wu, S., Merida, W.: J. Power Sources 184, 104–119 (2008)CrossRef Wu, J., Yuan, X.Z., Martin, J.J., Wang, H., Zhang, J., Shen, J., Wu, S., Merida, W.: J. Power Sources 184, 104–119 (2008)CrossRef
58.
Zurück zum Zitat Kordesch, K., Cifrain, M.: In: Vielstich, W., Lam, A., Gasteiger, H.A. (Hrsg.) Handbook of Fuel Cells, Fundamentals, Technology and Applications. S. 789–793. Wiley, Chichester (2003) Kordesch, K., Cifrain, M.: In: Vielstich, W., Lam, A., Gasteiger, H.A. (Hrsg.) Handbook of Fuel Cells, Fundamentals, Technology and Applications. S. 789–793. Wiley, Chichester (2003)
Metadaten
Titel
Polymerelektrolytmembran-Brennstoffzellen (PEFC) Stand und Perspektiven
verfasst von
Ludwig Jörissen
Jürgen Garche
Copyright-Jahr
2014
Verlag
Springer Berlin Heidelberg
DOI
https://doi.org/10.1007/978-3-642-37415-9_14