Top

Published in:

2021 | OriginalPaper | Chapter

38. Polen-Litauen

Authors : Aleksandra Oniszczuk, Rafał Wojciechowski

Published in: Konfliktlösung in der Frühen Neuzeit

Publisher: Springer Berlin Heidelberg

Activate our intelligent search to find suitable subject content or patents.

search-config

AI-assisted search

Off

Zusammenfassung

Der Staat Polen-Litauen gehörte im 16.–18. Jahrhundert zu den größten Staaten Europas. Er umfasste Gebietsteile, die aktuell Polen, Litauen, Lettland, Weißrussland und der Ukraine angehören. Charakteristisch für ihn waren die Ständestruktur, zahlreiche ethnische Gruppen und die damit verbundenen vielen Rechtsordnungen. Sein Gebiet bewohnten Polen und Litauer, auch Ruthenen/Russen, Juden, Deutsche, Tschechen, Schotten, Niederländer, Armenier, Karäer und Tataren. Bei der Erforschung der Arten der Konfliktlösung ist es angebracht, nicht nur nach Modellen zu greifen, die durch die Gruppe herausgearbeitet wurden, die in dem Staat politisch oder quantitativ überwog (polnischer und litauischer Adel, Bürgertum und Bauern). Es gilt auch die autonome Gerichtsbarkeit einiger der oben erwähnten Minderheitsgruppen zu betrachten. Eine wichtige Rolle spielten außergerichtliche Arten der Konfliktlösung, die von sämtlichen Bevölkerungsgruppen angewandt wurden. Die Vielfalt der Arten der Konfliktlösung spiegelte die Verschiedenheit wider, die für den frühneuzeitlichen polnisch-litauischen Staat charakteristisch war.

Dont have a licence yet? Then find out more about our products and how to get one now:

Springer Professional "Wirtschaft+Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft+Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

über 102.000 Bücher
über 537 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

Automobil + Motoren
Bauwesen + Immobilien
Business IT + Informatik
Elektrotechnik + Elektronik
Energie + Nachhaltigkeit
Finance + Banking
Management + Führung
Marketing + Vertrieb
Maschinenbau + Werkstoffe
Versicherung + Risiko

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

inform now

Springer Professional "Wirtschaft"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft" erhalten Sie Zugriff auf:

über 67.000 Bücher
über 340 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

Bauwesen + Immobilien
Business IT + Informatik
Finance + Banking
Management + Führung
Marketing + Vertrieb
Versicherung + Risiko

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

inform now

previous chapter Habsburgermonarchie

next chapter Russland

Abramski A (1986) Sądownictwo podczas konfederacji w Polsce (1672–1793) [Gerichtsbarkeit während der Konföderation in Polen (1672–1783)]. Uniwersytet Śląski, Katowice

Abramski A, Huras A (2010) Sądy kapturowe (1572–1764). Studium z dziejów sądownictwa i prawa sądowego podczas bezkrólewia w Rzeczypospolitej szlacheckiej [Femegerichte (1572–1764). Ein Studium zur Geschichte der Gerichtsbarkeit und des Gerichtsrechts während des Interregnums in der Polnischen Adelsrepublik]. Wydawnictwo WSIBiE, Sosnowiec

Balzer O (1910) Sądownictwo ormiańskie w średniowiecznym Lwowie [Armenische Gerichtsbarkeit im mittelalterlichen Lemberg]. Towarzystwo dla popierania nauki polskiej, Lwów

Balzer O (Hrsg) (1912) Porządek sądów i spraw prawa ormiańskiego z r. 1604 [Die Gerichtsordnung und die Ordnung der Sachen des armenischen Rechts aus dem Jahre 1604]. Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej, Lwów

Balzer O (2009) Geneza Trybunału Koronnego [Genese des Krontribunals]. Muzeum Historii Polski, Warszawa

Bardach J (1973) Historia państwa i prawa Polski do połowy XV wieku. [Staats- und Rechtsgeschichte Polens bis zur Mitte des 15. Jahrhunderts], Bd 1. PWN, Warszawa

Bardach J (1988) O dawnej i niedawnej Litwie [Über das alte und neue Litauen]. Wydawnictwo UAM, Poznań

Bardach J, Leśnodorski B, Pietrzak M (2009) Historia ustroju i prawa polskiego [Geschichte der polnischen Staatsform und des polnischen Rechts]. Wyd. 6. Lexis Nexis, Warszawa

Battenberg J-F (2014) Ritualmord- und Hostienfrevelvorwürfe gegen Juden im vormordenen Polen-Litauen. Czasy Nowożytne 27:11–30

Bednaruk W (2008) Trybunał Koronny. Szlachecki sąd najwyższy w latach 1587–1794 [Das Krontribunal. Das oberste Gericht des Adels in den Jahren 1587–1794]. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin

Benyskiewicz K (Hrsg) (2008) Księga ławnicza Nowego Kramska [Schöffenbuch von Nowy Kramsk] 1572–1782. Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra

Bereza A (2005) Sądownictwo zamojskie od czasów Ordynacji po współczesność [Die Gerichtsbarkeit von Zamość seit der Zeit des Fideikommisses bis zur Gegenwart]. Sąd Okręgowy w Zamościu, Zamość

Bereza A (2006) Lublin jako ośrodek sądownictwa [Lublin als Zentrum der Gerichtsbarkeit]. Oficyna Wydawnicza Verba, Lublin

Bereza A, Okniński W (2010) Sądownictwo siedleckie. Tradycje i współczesność [Die Gerichtsbarkeit von Siedlce. Traditionen und Gegenwart]. Wolters Kluwer, Warszawa

Bily I, Carls W, Gönczi K (2011) Sächsisch-magdeburgisches Recht in Polen: Untersuchungen zur Geschichte des Rechts und seiner Sprache. Walter

Chodyła Z (2005) Najstarsze dzieje osad olęderskich w okolicach Nekli w latach 1749–1793 [Die älteste Geschichte der Hauländer-Siedlungen um Nekla in den Jahren 1749–1793]. Społeczny Komitet Renowacji Cmentarzy Olęderskich w Gminie Nekla, Nekla

Chodyła Z (2012) Najstarsze dzieje osad olęderskich w okolicach Nekli w latach 1749–1793 [Die älteste Geschichte der Hauländer-Siedlungen in der Umgebung von Nekla in den Jahren 1749–1793]. In: Osypiuk J (Hrsg) Nekielskie olędry. W kręgu pracy, wiary i nadziei. Wydawnictwo LoboSoft, Nekla, S 9–47

Ciesielska K (1958) Osadnictwo „olęderskie“ w Prusach Królewskich i na Kujawach w świetle kontraktów osadniczych. Studia i materiały do dziejów Wielkopolski i Pomorza [Die Hauländer-Besiedlung in Königlich-Preußen und in Kujawien im Lichte der Niederlassungsverträge. Studien und Materialien zur Geschichte Großpolens und Pommerns] IV,2:217–256

Davies N (2000) Im Herzen Europas: Geschichte Polens. C. H. Beck, München

Dębiński A, Bednaruk W, Lipska M (Hrsg) (2008) Trybunał Koronny w kulturze prawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej [Krontribunal in der Rechtskultur der Polnischen Adelsrepublik]. Wydawnictwo KUL, Lublin

Dobrowolski K (1924) Wróżda i pojednanie w sądownictwie polskich wsi beskidowych XVI i XVII wieku [Blutrache und Aussöhnung in der Gerichtsbarkeit der polnischen Dörfer der Beskiden im 16. und 17. Jahrhundert]. Towarzystwo Naukowe, Lwów

Domino W (1938) Sądownictwo polubowne na Rusi w późniejszym średniowieczu [Schiedsgerichtsbarkeit in Rus im späteren Mittelalter]. Uniwersytet Józefa Piłsudskiego, Warszawa

Dunin K (1880) Dawne mazowieckie prawo [Altes Masowien-Recht]. Biblioteka Umiejętności Prawnych, Warszawa

Dziadzio A, Malec D (Hrsg) (2000) Historia prawa. Proces i wymiar sprawiedliwości w świetle źródeł [Rechtsgeschichte. Prozess und die Justiz im Lichte der Quellen]. Księgarnia Akademicka, Kraków

Dzięcielski M (2006) Organizacja i funkcjonowanie sądownictwa szlacheckiego w ziemi lęborsko-bytowskiej w XV–XVIII wieku [Die Organisation und Tätigkeit der Adelsgerichtsbarkeit im Lauenburger-Bütower Land im 15.–18. Jahrhundert]. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk

Falniowska-Gradowska A (1971) Ostatnie lata działalności sądu referendarskiego koronnego [Die letzten Jahre der Tätigkeit des Kronlandgutgerichtes (1768–1793)]. Ossolineum, Wrocław

Fijałkowski P (Hrsg) (1993) Dzieje Żydów w Polsce XI-XVIII wiek. Wybór tekstów źródłowych [Geschichte der Juden in Polen 11.–18. Jh. Auswahl der Quellentexte]. Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa

Gąsiorowski A, Jurek T, Skierska I (Hrsg) (2010) Szamotulska księga ławnicza z lat 1567–1579 [Das Samter Schöffenbuch aus den Jahren 1567–1579]. Muzeum Zamek Górków w Szamotułach, Instytut Historii PAN, Szamotuły

Gąsiorowski S (2008) Karaimi w Koronie i na Litwie w XV–XVIII wieku [Karäer in der Krone und in Litauen im 15.–18. Jahrhundert]. Austeria, Kraków/Budapeszt

Gąsiorowski S (2012) Karaimi w dawnej Rzeczypospolitej [Karäer im alten Polen]. In: Machul-Telus B (Hrsg) Karaimi. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, S 25–33

Głuszak M (2016) Problematyka sądownictwa polubownego w rezolucjach Rady Nieustającej (1776–1788) [Das Problem der Schiedsgerichtsbarkeit in den Entscheidungen des Ständigen Rats]. Czasopismo Prawno-Historyczne LXVIII(2):85–108

Godek S (2004) Elementy prawa rzymskiego w III Statucie Litewskim [Elemente des römischen Rechts in der 3. Redaktion des Litauischen Statutes]. Oficyna Naukowa, Warszawa

Goldberg J (1991) Żydowski Sejm Czterech Ziem w społecznym i politycznym ustroju dawnej Rzeczypospolitej [Der Jüdische Rat der vier Länder im sozialen und politischen System der alten Republik Polen]. In: Link-Lenczkowski A, Polański T (Hrsg) Żydzi w dawnej Rzeczypospolitej. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław/Warszawa/Kraków

Goldberg J (2012) Gminy żydowskie (kahały) w systemie władztwa dominialnego w szlacheckiej Rzeczypospolitej [Jüdische Gemeinden (Kahals) im System der Landgut-Herrschaft in der Polnischen Adelsrepublik]. In: Goldberg J (Hrsg) Żydzi w społeczeństwie, gospodarce i kulturze Rzeczypospolitej szlacheckiej. PAU, Kraków, S 1–18

Goldberg J, Kaźmierczyk A (Hrsg) (2011) Sejm Czterech Ziem. Źródła [Rat der vier Länder. Quellen]. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa

Gombin K (2013) Trybunał Koronny. Ceremoniał i sztuka [Krontribunal. Zeremoniell und Kunst]. Wydawnictwo KUL, Lublin

Górski G (2008) Trybunał Koronny i Trybunał Litewski na tle sądów ówczesnej Europy. Uwagi porównawcze [Krontribunal und Litauer Tribunal vor dem Hintergrund der Gerichte des damaligen Europas. Ein Vergleich]. In: Dębiński A, Bednaruk W, Lipska M (Hrsg) Trybunał Koronny w kulturze prawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej. Wydawnictwo KUL, Lublin, S 45–54

Grodziski S (1991) Z dziejów krakowskiego sądownictwa wojewodzińskiego nad Żydami [Aus der Geschichte der Krakauer Gerichtsbarkeit des Woiwoden über Juden.] In: Link-Lenczowski A, Polański T (Hrsg) Żydzi w dawnej Rzeczypospolitej. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław/Warszawa/Kraków, S 102–116

Grześkowiak-Krwawicz A (2011) Wolność jako zasada ustrojowa Rzeczypospolitej [Freiheit als der Systemgrundsatz in Polen-Litauen]. In: Jankiewicz A (Hrsg) Lex est Rex in Polonia et in Lithuania... Tradycje prawnoustrojowe Rzeczypospolitej – doświadczenie i dziedzictwo. Wydawnictwo DiG, Warszawa, S 15–33

Grześkowiak-Krwawicz A (2018) Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów: pojęcia i idee. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń

Guesnet F (2010) Agreements between neighbours. The ‚ugody‘ as a source on Jewish-Christian relations in early modern Poland. Jewish Hist 24:257–270

Guldon Z, Wijaczka J (1995) Procesy o mordy rytualne w Polsce XVI-XVIII wieku [Prozesse wegen Ritualmorde im 16.–18. Jahrhundert in Polen]. Wydawnictwo DCF, Kielce

Herbst S (1933) Toruńskie cechy rzemieślnicze [Thorner Handwerkerzünfte]. Cechy toruńskie, Toruń

Heyde J (2015a) Oberherrschaft als multipolarer Aushandlungsprozess. König, Adel und jüdische Eliten in Polen – Litauen im 16. Jahrhundert. In: Wendehorst S (Hrsg) Die Anatomie frühneuzeitlicher Imperien: Herrschaftsmanagement jenseits von Staat und Nation. De Gruyter, Berlin/München/Boston, S 227–244

Heyde J (2015b) Polityka Rady miejskiej Lwowa wobec Żydów i Ormian w XV/XVI wieku. Heterogeniczność etniczno-religijna w mieście jako wyzwanie ustrojowe [Die Juden- und Armenierpolitik des Lemberger Stadtrats im 15./16. Jahrhundert.]. Kwart Hist Kult Mater 2:284–292

Heyde J (2017) Multiethnizität, Stadtrecht, Stadt. Lemberg im späten Mittelalter. Ann Univ Mariae Curie-Sklodowska Sect F LXXII:95–119

Horn M (Hrsg) (1984) Regesty dokumentów i ekscerpty z metryki koronnej do historii Żydów w Polsce 1697–1795 [Die Regesten der Dokumente und Exzerpte aus der königlichen Urkunde zur Geschichte der Juden in Polen 1697–1795], Band 1. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław/Warszawa/Kraków/Gdańsk/Łódź

Horn M (1998) Żydowskie bractwa rzemieślnicze na ziemiach polskich, litewskich, białoruskich i ukraińskich w latach 1613–1850 [Jüdische Handwerker Gilden in den Jahren 1613–1850 auf polnischen, weißrussischen und ukrainischen Gebieten]. Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa

Hundert G (2004) Jews in Poland – Lithuania in the eighteenth century. A genealogy of modernity. University of California Press, Berkeley

Janulaitis A (1927) Vyriausiasis Lietuvos Tribunolas XVI-XVIII amž. Jo atsivadimas veikima ir reikšme Lietuvos gyvenime. Valstybés spaustuvé, Kaunas

Jasinski M-N (1901) Glavnyi Tribunal, ego proiskhozhdenie i kompetencia. N.A. Girich, Kiev

Jawor G, Kołacz-Chmiel M (Hrsg) (2009) Fontes Lublinenses III: Księga sądowa podlubelskiej wsi Konopnicy 1521–1555 [Gerichtsbuch des Dorfes Konopnica i.d.N. von Lublin]. Wydawnictwo UMCS, Lublin

Jurek P (1998) Historia państwa i prawa polskiego. Źródła prawa, sądownictwo. Zarys wykładu [Geschichte des polnischen Staates und Rechts. Rechtsquellen, Gerichtsbarkeit. Skizze einer Vorlesung]. Wyd. III. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław

Jurek P (2006) „Odpowiedź“ jako instytucja skłaniająca do pojednania w dawnym prawie polskim [„Antwort“ als eine Institution des alten Polnischen Rechts, die zur Versöhnung bewegen sollte]. In: Jurek P (Hrsg) Postępowanie polubowne w dziejach. Materiały IX Konferencji historyków państwa i prawa. Kolonia Limited, Wrocław, S 71–81

Kaczmarczyk Z, Leśnodorski B (1971) Historia państwa i prawa Polski od połowy XV wieku do r. 1795 [Geschichte des Staates und Rechts Polens ab der Mitte des 15. Jahrhunderts bis 1795], Bd 2. PWN, Warszawa

Kamińska K (1980) Sądownictwo miasta Torunia do połowy XVII wieku na tle ustroju sądów niektórych miast Niemiec i Polski [Die Gerichtsbarkeit der Stadt Thorn bis zur Hälfte des 17. Jahrhunderts im Vergleich mit der Gerichtsverfassung einiger Städte Deutschlands und Polens]. PWN, Warszawa/Poznań/Toruń

Kaźmierczyk A (2002) Żydzi w dobrach prywatnych w świetle sądowniczej i administracyjnej praktyki dóbr magnackich w wiekach XVI–XVIII [Juden in Privatbesitz der Magnaten im Lichte der gerichtlichen und administrativen Praxis]. Księgarnia Akademicka, Kraków

Kaźmierczyk A (2009) Herrschaft angesichts religiöser Vielfalt. Zur Politik der Magnaten gegenüber ihren jüdischen Untertanen. In: Kleinmann Y (Hrsg) Kommunikation durch symbolische Akte. Religiöse Heterogenität und politische Herrschaft in Polen-Litauen. Franz Steiner, Stuttgart, S 77–93

Kiryk F (Hrsg) (2012) Statut cechu płócienniczego z 1466 roku w Rymanowie w języku polskim [Statut des Zunftes der Leinwandmacher aus dem Jahre 1466 in Rymanow in polnischer Sprache]. Oficyna Wydawniczo-Drukarska Secesja, Kraków

Kizik E (1994) Menonici w Gdańsku, Elblągu i na Żuławach Wiślanych [Mennoniten in Danzig, Elbing und in der Weichselniederung]. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk

Kleinmann Y (2012) Städtische Gemeinschaft. Christen und Juden im frühneuzeitlichen Rzeszów. Osteuropa 62:3–23

Klementowski ML (1996) O pojednaniu w zabójstwie w środkowoeuropejskich państwach w średniowieczu [Über die Versöhnung beim Totschlag in mitteleuropäischen Staaten im Mittelalter]. Rejent 7–8:104–127

Klementowski ML (1998) Organizacja sądów polubownych w Ordynacji Zamojskiej w świetle diariusza Bazylego Rudomicza (1656–1672) [Organisation der Schiedsgerichte im Zamojski Fideikommiss im Lichte des Tagesbuches von Bazyli Rudomicz]. In: Ciągwa J, Opas T (Hrsg) Z historii państwa, prawa, miast i Polonii. UMCS, Rzeszów, S 101–124

Knapek E (2010) Akta Oficjalatu i Wikariatu Generalnego Krakowskiego do połowy XVI wieku [Akten des Offizialats und Generalvikariats von Krakau bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts]. PAU, Kraków

Korobowicz A (1964) Sąd Ormiański w Zamościu i postępowanie przed nim w świetle ksiąg sądowych [Das Armenische Gericht in Zamość und das Verfahren vor ihm im Lichte der Gerichtsbücher]. Ann UMCS sect G 11:195–212

Korobowicz A (1989) Elementy rodzime i obce w sądownictwie ormiańskim w Zamościu [Eigene und fremde Elemente in der armenischen Gerichtsbarkeit in Zamość]. In: Kłoczowski J (Hrsg) Dzieje Lubelszczyzny. PWN, Warszawa, S 339–351

Kosiński R (Hrsg) (2014) Fontes Historiae Terrae Zyvecensis, Bd 1, vol. 3: Liber maleficorum. Towarzystwo Naukowe Żywieckie, Żywiec

Kulisiewicz W (1993) Zaruka (vadium) w prawie litewskim XV–XVII wieku [Vadium im litauischen Recht im 15.–17. Jahrhundert]. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

Kutrzeba S (1927) Dawne prawo polskie sądowe w zarysie [Altes polnisches Gerichtsrecht. Eine Übersicht]. Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów/Warszawa/Kraków

Kutrzeba S (1929) Mężobójstwo w prawie polskim XVI stulecia [Totschlag im polnischen Recht des 16. Jahrhunderts]

Łaszewski R (1974) Wymiar sprawiedliwości we wsiach województwa chełmińskiego w XVII i XVIII wieku [Die Justiz in den Dörfern der Woiwodschaft Chełm im 17. und 18. Jahrhundert]. UMK, Toruń

Leszczyński A (1987) Die Rolle der Gemeinden (Kehila) bei der Entwicklung des wirtschaftlichen und kulturellen Lebens der Juden im alten Polen. In: Jersch-Wenzel S (Hrsg) Deutsche – Polen – Juden. Ihre Beziehungen von den Anfängen bis ins 20. Jahrhundert. Colloquium, Berlin, S 103–109

Lisser M (1960) Sądy żydowskie w Polsce. Ich ustrój i właściwość [Jüdische Gerichte in Polen. Deren Verfassung und Zuständigkeit]. Biuletyn ŻIH 34:97–130

Łopatecki K (2015) O potrzebie reform ustroju i prawa Rzeczypospolitej szlacheckiej w świetle pierwszej polskiej powieści fantastyczno-naukowej z 1785 roku. Czasopismo Prawno-Historyczne LXVII(1):169–189CrossRef

Łosowski J (1997) Kancelarie miast szlacheckich województwa lubelskiego od XV do XVIII wieku [Kanzleien der Adelsstädte in der Woiwodschaft Lublin vom 15. bis zum 18. Jahrhundert]. Antoni Dudek, Lublin

Łysiak L (Hrsg) (1971) Starodawne Prawa Polskiego Pomniki II: Prawo wiejskie, Band 8: Księga sądowa wsi Wary 1449–1623 [Des alten Polnischen Rechts Denkmäler II: Dorfrecht, Band 8: Gerichtsbuch des Dorfes Wary 1449–1623]. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław/Warszawa/Kraków/Gdańsk

Maciejewski T (1984) Prawo sądowe w ustawodawstwie miasta Gdańska w XVIII wieku [Das Gerichtsrecht in der Gesetzgebung der Stadt Danzig im 18. Jahrhundert]. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław/Warszawa/Kraków/Gdańsk/Łódź

Maciejewski T (1997a) Ustrój sądów gdańskich (do 1793 r.) [Die Verfassung der Danziger Gerichte (bis 1793)]. Gdańskie Studia Prawnicze I:7–36

Maciejewski T (1997b) Wilkierze miasta Torunia [Willküren der Stadt Thorn]. Wydawnictwo Ars boni et aequi, Poznań

Maciejewski T (2011) Historia ustroju i prawa sądowego Polski [Geschichte der Staatsform und des Gerichtsrechts Polens]. C. H. Beck, Warszawa

Maisel W (Hrsg) (1969) Starodawne prawa polskiego pomniki II: Prawo miejskie, Band 3: Wilkierze Poznańskie, Część III: organizacja cechowa [Des alten Polnischen Rechts Denkmäler II: Stadtrecht, Band 3: Posener Willküren. Teil III: Zunftorganisation]. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław/Warszawa/Kraków

Makiłła D (2007) Die Gründung des Obersten Gerichtshofs des polnischen Königreichs (1578). In: Auer L, Ogris W, Ortlieb E (Hrsg) Höchstgerichte in Europa: Bausteine frühneuzeitlicher Rechtsordnungen. Böhlau, Köln, S 51–62

Małecki M (2011) Z dziejów Miechowa, jego prawa i wymiaru sprawiedliwości [Aus der Geschichte von Miechów, seines Rechts und der Justiz]. Sąd Rejonowy w Miechowie, Miechów

Matwijowski L (2010, erste Auflage: 1939) Prawo ormiańskie w dawnej Polsce [Armenisches Recht im alten Polen]. Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław

Mazurkiewicz J (1969) Ustrojowo-prawna odrębność Zamojszczyzny [Verfassungsrechtliche Eigentümlichkeit des Landes um Zamość]. In: Myśliński K (Hrsg) Zamość i Zamojszczyzna w dziejach i kulturze polskiej. Zamojskie TPN, Zamość, S 213–218

Michałowska-Mycielska A (2008) The Jewish community. Authority and social control in Poznań and Swarzędz 1650–1793. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław

Michałowska-Mycielska A (2014) Sejm Żydów Litewskich (1623–1764) [Sejm der Juden Litauens (1623–1764)]. Wydawnictwo Dialog, Warszawa

Mikołajczyk M (1991) Na drodze do powstania procesu mieszanego. Zmiany w polskim procesie karnym w latach 1764–1794 [Auf dem Wege zur Entstehung des gemischten Verfahrens. Änderungen im polnischen Strafprozess in den Jahren 1764–1794]. Uniwersytet Śląski, Katowice

Mikołajczyk M (2014) Sądownictwo kryminalne w Żywcu na tle ogólnopolskim [Kriminalgerichtsbarkeit in Żywiec vor dem allgemeinpolnischen Hintergrund]. In: Kosiński R (Hrsg) Fontes Historiae Terrae Zyvecensis, Bd 1, vol. 3. Towarzystwo Naukowe Żywieckie, Żywiec, S 9–30

Mikulski K, Nowosad W (Hrsg) (2012) Księga ławnicza miasta Nowego nad Wisłą [Schöffenbuch der Stadt Nowe an der Weichsel] (1416–1527). Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń

Moniuszko A (2013) Mazowieckie sądy ziemskie (1588–1648): organizacja – funkcjonowanie – postępowanie. Wydawnictwo Campidoglio, Warszawa

Moniuszko A, Rosner A (2014) Historia polubownego rozwiązywania sporów na ziemiach polskich. Zarys problematyki [Geschichte der Schiedsgerichtsbarkeit auf polnischem Boden. Übersicht des Problems]. In: Gmurzyńska E, Morek R (Hrsg) Mediacje: teoria i praktyka, Warszawa, S 53–83

Naworski Z (2004) Szlachecki wymiar sprawiedliwości w Prusach Królewskich (1454–1772). Organizacja i funkcjonowanie [Die Adelsjustiz im Königlichen Preußen (1454–1772). Organisation und Tätigkeit]. Wydawnictwo UMK, Toruń

Nowacki J (1964) Dzieje archidiecezji poznańskiej [Geschichte der Erzdiözese Posen], Bd 2. Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań

Pawiński A (1884) O pojednaniu w zabójstwie według dawnego prawa polskiego [Über die Versöhnung beim Totschlag nach dem alten polnischen Recht]. Biblioteka Umiejętności Prawnych, Warszawa

Pawlikowski M (2012a) Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej [Die Burggerichtsbarkeit in Polen-Litauen vor den Teilungen]. Michał Pawlikowski, Strzałków

Pawlikowski M (2012b) Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej [Landgerichtsbarkeit in Polen-Litauen vor den Teilungen]. Michał Pawlikowski, Strzałków

Pawlus-Dusik B (Hrsg) (2013) Fontes Historiae Terrae Zyvecensis, Band 1: Dokumenty cechów żywieckich: 1 Księga cechu ślusarzy żywieckich 1627–1671 [Dokumente der Zünfte in Żywiec: 1. Buch der Żywiecer Schlosser]. Towarzystwo Naukowe Żywieckie, Żywiec

Pietrzyk-Reeves D (2012) Ład rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska [Die Ordnung von Polen-Litauen. Der polnische politische Gedanke des 16. Jahrhunderts und die klassische republikanische Tradition]. Księgarnia Akademicka, Kraków

Pilarczyk P-M (2017) Doświadczyński przed Trybunałem. Twórczość Ignacego Krasickiego w świetle historii prawa [Doświadczyński vor dem Tribunal. Das Werk Ignacy Krasickis im Lichte der Rechtsgeschichte]. Pamiętnik Lit 108(3):79–100

Płaza S (2001) Ustrój wsi i sądownictwo nad chłopami w kluczu muszyńskim XVI-XVIII w. [Dorfverfassung und Gerichtsbarkeit über Bauern in der Herrschaft Muszyna]. Rocznik Sądecki 29:17–52

Podkowski M (2006) Pojednanie w sądownictwie wiejskim w okolicach Babiej Góry w XV–XVII w. [Versöhnung in der Dorfgerichtsbarkeit in der Gegend von Babia Góra im 15.–17. Jh.]. In: Jurek P (Hrsg) Postępowanie polubowne w dziejach. Materiały IX Konferencji historyków państwa i prawa. Kolonia Limited, Wrocław, S 47–58

Ptak M (2006) Postępowanie polubowne w śląskich ordynacjach ziemskich [Schiedsverfahren in schlesischen Landordnungen]. In: Jurek P (Hrsg) Postępowanie polubowne w dziejach. Materiały IX Konferencji historyków państwa i prawa. Kolonia Limited, Wrocław, S 37–46

Rachuba A (2004) Wstęp. In: Rachuba A (Hrsg) Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1697–1794). DiG, Warszawa, S 7–18

Rachuba A (2007) Wstęp. In: Rachuba A (Hrsg) Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1582–1696). DiG, Warszawa, S 7–54

Rafacz J (1948) Sąd referendarski koronny [Das oberste Kronlandgutgericht]. Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań

Rhode M (1997) Ein Königreich ohne König: der kleinpolnische Adel in sieben Interregna. Harrassowitz, wiesbaden

Roguski M (2009) Tradycje sądownictwa szlacheckiego ziemi liwskiej [Traditionen der Adelsgerichtsbarkeit im Liwer Land]. In: Rogalski A (Hrsg) Sąd pokoju powiatu węgrowskiego w początkach XIX w. Archiwum Państwowe w Siedlcach, Siedlce, S 7–20

Rosman M (1990) The lords’ Jews. Magnate-Jewish relations in the Polish-Lithuanian commonwealth during the eighteenth century. Harvard University Press, Cambridge, MA

Rosner A (2005) Tradycja staropolskiego sądownictwa polubownego – próba zarysowania problemu [Die Tradition der altpolnischen Schiedsgerichtsbarkeit – Versuch einer Problemskizze]. In: Płatek M, Fajst M (Hrsg) Sprawiedliwość naprawcza. Idea. Teoria. Praktyka. Liber, Warszawa, S 37–58

Rudomicz B (2002) Efemeros: czyli Diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656–1672 [Efemeros: ein privates in den Jahren 1656–1672 in Zamość geschriebenes Tagebuch]. Klementowski M-L, Froch W (Hrsg). Wydawnictwo UMCS, Lublin

Rusiński Władysław (1947) Osady tzw. „Olędrów“ w dawnym województwie poznańskim [Hauländer-Siedlungen in der ehem. Woiwodschaft Posen]. PAU, Kraków

Rymarz W (1970) Kompetencja sądów kościelnych w Polsce przedrozbiorowej [Zuständigkeit der Kirchengerichte in Polen vor den Teilungen]. Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa

Rzepa J (1957) Organizacja terytorialna sądownictwa kościelnego w diecezji krakowskiej do pierwszego rozbioru Polski [Territoriale Organisation der kirchlichen Gerichtsbarkeit in der Diözese Krakau bis zur ersten Teilung Polens]. RoczTK 4:82–102

Samsonowicz H (2004) Nagana szlachectwa a struktura społeczna w Polsce średniowiecznej [Die Adelsrüge und die soziale Struktur im mittelalterlichen Polen]. In: Z dziejów kultury prawnej. Studia ofiarowane Profesorowi Juliuszowi Bardachowi. Liber, Warszawa, S 337–343

Schich W (1987) Zum Problem der Juden in der frühen deutschrechtlichen Stadt. In: Jersch-Wenzel S (Hrsg) Deutsche-Polen-Juden. Ihre Beziehungen von den Anfängen bis ins 20. Jahrhundert. Colloquium Verlag, Berlin, S 65–101

Sieradzka-Baziur B (2016) Mediacja w średniowieczu a współcześnie w świetle faktów językowych [Mediation in Mittelalter und heute im Lichte der linguistischen Tatsachen]. Horyzonty Wychowania 36:109–125

Sochacka A, Jawor G (Hrsg) (2009) Fontes Lublinenses II: Księga sądowa miasta Kamionki w Ziemi Lubelskiej 1481–1559 [Gerichtsbuch der Stadt Kamionki im Lubliner Land]. Wydawnictwo UMCS, Lublin

Stopka K (2007) Die Stadt, in der die Polen Deutsche genannt werden: Zwischenethnische Interaktion in Kam”janec’-Podils’kyj in der Darstellung armenischer Quellen aus der Zeit um 1600. In: Rohdewald S, Frick D, Wiederkehr S (Hrsg) Litauen und Ruthenien. Studien zu einer transkulturellen Kommunikationsregion (15.–18.Jh.). Harrassowitz, Wiesbaden, S 67–110

Stopka K (2009) Die Armenier im Königreich Polen zur Zeit von Martin Gruneweg. In: Bues A (Hrsg) Martin Gruneweg (1562 – nach 1615). Ein europäischer Lebensweg. Harrassowitz, Wiesbaden, S 137–166

Stopka K (2010) Interakcje etniczne w mieście staropolskim. Kamieniec Podolski w ujęciu źródeł ormiańskich od XV do połowy XVII wieku [Ethnische Interaktionen in einer altpolnischen Stadt. Kamjanez-Podilskyj in armenischen Quellen vom 15. bis zur Mitte des 17. Jh]. Polska Akademia Umiejętności, Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej 11:85–124

Stopka K (2013) Języki oswajane pismem [Die mit der Schrift vertrauten Sprachen]. Księgarnia Akademicka, Kraków

Stopka K (2014) Ormianie polscy – początki [Polnische Armenier – Anfänge]. In: Machul-Telus B (Hrsg) Ormianie. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa, S 13–44

Stopka K (Hrsg) (2017) Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1564–1608 w języku ormiańsko-kipczackim w opracowaniu Edwarda Tryjarskiego. Księgarnia Akademicka, Kraków

Szymański T, Froch W (1980) Materiały do dziejów sądownictwa zamojskiego II połowy XVII w [Material zur Geschichte der Zamośćer Gerichtsbarkeit der 2. Hälfte des 17. Jahrhunderts]. Palestra 7:111–125

Tandecki J (1983) Cechy rzemieślnicze w Toruniu i Chełmnie. Zarys dziejów [Handwerker Zünfte in Thorn und Chełm]. Toruńskie Towarzystwo Kultury, Toruń

Teller A (2007) Der Blick nach Osten. Rechtlicher Status und Rechtssystem der polnischen Judenheit vom 16. bis zum 18. Jahrhundert. In: Gotzmann A, Wendehorst S (Hrsg) Juden im Recht. Neue Zugänge zur Rechtsgeschichte der Juden im Alten Reich. Duncker & Humblot, Berlin, S 395–413

Tryjarski E (Hrsg) (2010) Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1625–1630 w języku ormiańsko-kipczackim [Niederschriften des geistlichen Gerichtes der Lemberger Armenier für die Jahre 1625–1630 in armenisch-kiptschakisch]. PAU, Kraków

Tryjarski E (2017) Armeno-Kipchak Studies: collected papers. Polska Akademia Nauk, Warszawa

Ungeheuer M (1929) Stosunki kredytowe w ziemi przemyskiej w połowie XV wieku [Kreditverhältnisse in dem Przemyśler Land in der Mitte des 15. Jahrhunderts]. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów

Uruszczak W (2008) Zasady ustroju społecznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów a Trybunał Koronny [Die Grundsätze der Gesellschaftsform von Polen-Litauen und das Krontribunal]. In: Dębiński A, Bednaruk W, Lipska M (Hrsg) Trybunał Koronny w kulturze prawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej. Wydawnictwo KUL, Lublin, S 11–26

Uruszczak W, Mikuła M, Karabowicz A (Hrsg) (2013) Fontes Iuris Polonici. Seria Prawo miejskie Band 1: Księga kryminalna miasta Krakowa z lat 1554–1625 [Serie Stadrecht Band 1: Strafsachenbuch der Stadt Krakau aus den Jahren 1554–1652]. Wydawnictwo UJ, Kraków

Vaturi A (2016a) Security, accommodation and integration: the „law of the land” and Jewish privileges in old Poland. Studia Judaica 19:199–214CrossRef

Vaturi A (2016b) Voivodes and their office as agents of the law in Christian-Jewish coexistence: the example of early modern Krakow. In: Kleinmann Y, Stach S, Wilson TL (Hrsg) Religion in the mirror of law: eastern European perspectives from the early modern period to 1939. Klostermann, Frankfurt am Main, S 263–282

Wasyl F (2015) Ormianie w przedautonomicznej Galicji: studium demograficzno-historyczne [Armenier in Galizien vor der Autonomie: Eine demographische und historische Studie]. Księgarnia Akademicka, Kraków

Węgrzynek H (1995) „Czarna legenda“ Żydów. Procesy o rzekome mordy rytualne w dawnej Polsce [„Schwarze Legende“ der Juden. Prozesse wegen angeblicher Ritualmorde im alten Polen]. Wydawn. Bellona, Warszawa

Węgrzynek H (2018) Agreements between towns and Kahals and their impact on the legal status of Polish Jews. In: Polonsky A, Węgrzynek H, Żbikowski A (Hrsg) New directions in the history of the Jews in the Polish lands. Academic Studies Press, Boston/Warszawa, S 219–230

Wijaczka J (2007) Procesy o czary w Prusach Książęcych (Brandenburskich) w XVI–XVIII wieku [Hexenprozesse in Königlich-Preußen (Brandenburg-Preußen) im 16.–18. Jahrhundert]. Wydawnictwo UMK, Toruń

Winfried S (1987) Zum Problem der Juden in der frühen deutschrechtlichen Stadt. In: Jersch-Wenzel S (Hrsg) Deutsche – Polen – Juden. Ihre Beziehungen von den Anfängen bis ins 20. Jahrhundert. Colloquium, Berlin, S 65–101

Wiślicz T (1997) Czary przed sądami wiejskimi w Polsce w XVI–XVIII w. [Hexerei vor Dorfgerichten in Polen im 16.–18. Jahrhundert]. Czasopismo Prawno-Historyczne 1(2):47–63

Wlaźlak W (2003) Z dziejów organizacji sądownictwa kościelnego na terytorium archidiecezji częstochowskiej [Aus der Geschichte der kirchlichen Gerichtsbarkeit in der Diözese Tschenstochau]. Roczniki Nauk Prawnych 2:69–81

Woźniakowa M (1990) Sąd asesorski koronny (1537–1795) [Das Assessoren-Krongericht (1537–1795)]. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa

Wyczawski H-E (1989) Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych [Vorbereitung auf das Studium der kirchlichen Archive]. Wydawnictwo Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska

Zakrzewska-Dubasowa M (1980) Ormiańska Temida [Armenische Themis]. Palestra 7:19–37

Zakrzewska-Dubasowa M (1982) Ormianie w dawnej Polsce [Armenier im alten Polen]. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin

Zakrzewski AB (2013) Wielkie Księstwo Litewskie (XVI-XVIII w.) [Großfürstentum Litauen (16.–18. Jahrhundert)]. Campidoglio, Warszawa

Zaremska H (2011) Żydzi w średniowiecznej Polsce. Gmina krakowska [Juden im mittelalterlichen Polen. Die Krakauer Gemeinde]. Wydawnictwo IH PAN, Warszawa

Zarzycki W (1993) Trybunał Koronny dawnej Rzeczypospolitej [Krontribunal des alten Polen-Litauen]. Muzeum Okręgowe w Piotrkowie Trybunalskim, Piotrków Trybunalski

Zarzycki W (2000) Temida sejmowa. Z dziejów sądu sejmowego w Polsce przedrozbiorowej [Die Sejm-Themis. Aus der Geschichte des Sejm-Gerichtes in Polen vor den Teilungen]. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa

Title: Polen-Litauen
Authors: Aleksandra Oniszczuk
Rafał Wojciechowski
Publisher: Springer Berlin Heidelberg
Book: Konfliktlösung in der Frühen Neuzeit
Print ISBN: 978-3-662-56101-0

Electronic ISBN: 978-3-662-56102-7

Copyright Year: 2021
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-56102-7_38

Springer Professional

Zusammenfassung

Please log in to get access to your license.

Dont have a licence yet? Then find out more about our products and how to get one now:

Springer Professional "Wirtschaft+Technik"

Springer Professional "Wirtschaft"

Premium Partner