Skip to main content

2021 | OriginalPaper | Buchkapitel

5. Maßnahmen der Resilienz

verfasst von : Heinz-Adalbert Krebs, Patricia Hagenweiler

Erschienen in: Energieresilienz und Klimaschutz

Verlag: Springer Fachmedien Wiesbaden

Aktivieren Sie unsere intelligente Suche, um passende Fachinhalte oder Patente zu finden.

search-config
loading …

Zusammenfassung

Kritische Infrastrukturen, die Digitalisierung sowie eine steigende Anzahl von extremen Ereignissen machen die Gesellschaft zunehmend verwundbar. Die mit der Digitalisierung einhergehende Vernetzung lebenswichtiger Infrastrukturen und IKT-Systeme hat zur Folge, dass bereits kleine Störungen als möglicher Beginn einer Kausalkette gravierende Auswirkungen auf das gesamte Versorgungssystem haben können.

Sie haben noch keine Lizenz? Dann Informieren Sie sich jetzt über unsere Produkte:

Springer Professional "Wirtschaft+Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft+Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 102.000 Bücher
  • über 537 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Finance + Banking
  • Management + Führung
  • Marketing + Vertrieb
  • Maschinenbau + Werkstoffe
  • Versicherung + Risiko

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Springer Professional "Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 67.000 Bücher
  • über 390 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Maschinenbau + Werkstoffe




 

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Springer Professional "Wirtschaft"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 67.000 Bücher
  • über 340 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Finance + Banking
  • Management + Führung
  • Marketing + Vertrieb
  • Versicherung + Risiko




Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Fußnoten
1
Vgl. acatech (2020) S. 21; PLS (2020) S. 4.
 
2
Vgl. DAS (2020) S. 4.
 
3
Vgl. DNS (2021) S. 22; zu den Nachhaltigkeitszielen: keine Armut, kein Hunger, Gesundheit und Wohlergehen, hochwertige Bildung, Geschlechter-Gleichheit, sauberes Wasser und Sanitäreinrichtungen, bezahlbare und saubere Energie, menschenwürdige Arbeit und Wirtschaftswachstum, Industrie, Innovation und Infrastruktur, weniger Ungleichheiten, nachhaltige Städte und Gemeinden, nachhaltiger Konsum und Produktion, Maßnahmen zum Klimaschutz, Leben und Wasser, Leben an Land, Frieden, Gerechtigkeit und starke Institutionen, Partnerschaften zur Erreichung der Ziele.
 
4
Vgl. Liedtke/Kühler u. a. (2020) S. 5; DNS (2021) S. 27.
 
5
Vgl. DNS (2021) S. 10, S. 26 f.
 
6
Vgl. DNS (2021) S. 209; Krebs/Hagenweiler (2021) S. 4 f.
 
7
Vgl. DNS (2021) S. 209, S. 306.
 
8
Vgl. BMWi (2019b) S. 6.
 
9
Vgl. BGR (2020) S. 21; LBEG (2020) S. 44 Tab. 20.
 
10
Vgl. AGEB (2019) S. 16 f.; DNS (2021) S. 207.
 
11
Vgl. DNS (2021) S. 207; Krebs/Hagenweiler (2021) S. 2.
 
12
Vgl. DNS (2021) S. 207 f.
 
13
Vgl. §§ 1, 4, 5 EEG (2020); § 1 KWKG (2020); DNS (2021) S. 208.
 
14
Vgl. DNS (2021) S. 303.
 
15
Vgl. Art. 2, Art. 4, Art. 5 EU (2016); DNS (2021) S. 303, S. 304; Krebs/Hagenweiler (2021) S. 404 f.
 
16
Vgl. IPPC (2018) S. 4 ff.; DNS (2021) S. 303, S. 304.
 
17
Vgl. IPPC (2019); IPPC (2020); DNS (2021) S. 303 f.
 
18
Vgl. Anl. 2 zu § 4 KSG (2019); BMU (2019) S. 8 ff.; BMU (2020) S. 147 ff.; DNS (2021) S. 304; Krebs/Hagenweiler (2021) S. 717.
 
19
Vgl. Bundesverfassungsgericht (2021); Bundesregierung (2021).
 
20
Vgl. acatech (2018) S. 5.
 
21
Vgl. acatech (2018) S. 5 ff., S. 55 ff.; EASAC (2018) S. 7 ff.
 
22
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 14 ff., S. 98 ff.
 
23
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 14, S. 100 ff.
 
24
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 108 ff.
 
25
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 117 ff.
 
26
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 126 ff.
 
27
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 132 ff.
 
28
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 139 ff.
 
29
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 146 ff.
 
30
Vgl. Mayer/Brunekreeft (2021) S. 17 ff.
 
31
Vgl. UBA (2019) S. 170 f., S. 174, S. 180 f.
 
32
Vgl. UBA (2019) S. 176 f.
 
33
Vgl. UBA (2019) S. 178 f.; Krebs/Hagenweiler (2021) S. 83 f., S. 137 f.
 
34
Vgl. UBA (2019) S. 172 f.; zum Netzausbau und dessen Investitionen vgl. BNetzA (2020a) S. 128 ff.; Krebs/Hagenweiler (2021) S. 84 ff., S. 105 ff.
 
35
Vgl. UBA (2019) S. 173; zur Erdverkabelung im Höchstspannungsbereich vgl. Krebs/Hagenweiler (2021) S. 85.
 
36
Vgl. PLS (2020) S. 1, S. 4.
 
37
Vgl. Fischer/Kohler/Wenger (2020) S. 1 ff.
 
38
Vgl. Bundesregierung (2018) S. 10; zur KI ausführlich vgl. Krebs/Hagenweiler (2021) S. 496 ff.
 
39
Vgl. Naudé (2020) S. 311, S. 313 f., S. 319 f.
 
40
Vgl. Kohler/Scharte (2020) S. 1 f.
 
41
Vgl. Kohler/Scharte (2020) S. 2, S. 3 f.
 
42
Vgl. Schulenburg (2021).
 
43
Vgl. Krebs/Hagenweiler (2021) S. 511, S. 513 f., S. 569 ff.
 
44
Vgl. VDMA (2020).
 
45
Vgl. BGR (2020) S. 59, S. 61 f., S. 84 f.
 
46
Vgl. Schneider/Wildermuth (2019).
 
47
Vgl. Schneider/Wildermuth (2021).
 
48
Vgl. BBK (2021b).
 
49
Vgl. BBK (2020).
 
50
Vgl. Rechenbach (2017) S. 254 f.
 
51
Vgl. Rechenbach (2017) S. 254; Feldmann/Hollstein (2020) S. 24 f.
 
52
Vgl. Feldmann/Hollstein (2020) S. 25.
 
53
Vgl. Rechenbach (2017) S. 253 f.
 
54
Vgl. BBK (o. J.); Groneberg/Tuttenuj (2020) S. 26 f.
 
55
Vgl. Rehse/Tremöhlen (2020) S. 1; Rzepka (2021); SAP (2020/2021); Culture4life.
 
56
Vgl. Geiger (2021).
 
57
Vgl. Dix (2020) S. 784 f.
 
58
Vgl. Lauck (2021); Lamby-Schmitt (2021).
 
59
Vgl. Kagermann/Süssenguth u. a. (2021) S. 38.
 
60
Vgl. PLS (2020) S. 4.
 
61
Vgl. Willkomm/Jäger u. a. (2018).
 
62
Vgl. infas 360 GmbH.
 
63
Vgl. Kagermann/Süssenguth u. a. (2021) S. 38.
 
64
Vgl. BMWi (2019a) S. 2 f.; Krebs/Hagenweiler (2021) S. 10, S. 692, S. 701 ff.
 
65
Vgl. Kagermann/Süssenguth u. a. (2021) S. 38 f.
 
66
Vgl. ENTSO-E (o. J.).
 
67
Vgl. Art. 5, Art. 25, Art. 32 DSGVO (2016); DSK (2020); Bremert/Hansen u. a. (2020) S. 791.
 
68
Vgl. Fährmann/Arzt (2020) S. 801 f.
 
69
Vgl. Art. 9 DSGVO (2016); Bock/Kühne u. a. (2020) S. 336 f.; Bremert/Hansen u. a. (2020) S. 791 f., S. 793 ff.; Fährmann/Arzt (2020) S. 802 f.
 
70
Vgl. Fährmann/Arzt (2020) S. 803 ff.
 
71
Vgl. Bremert/Hansen u. a. (2020) S. 795.
 
72
Vgl. Bock/Kühne u. a. (2020) S. 334; Fährmann/Arzt (2020) S. 805.
 
73
Vgl. Bock/Kühne u. a. (2020) S. 334, S. 337.
 
74
Vgl. Bock/Kühne u. a. (2020) S. 336 f.; Dix (2020) S. 785.
 
75
Vgl. Venzke-Caprarese (2020) S. 796, S. 800.
 
76
Vgl. Baezner/Maduz/Prior (2018) S. 1 f.
 
77
Vgl. Holland (2019) S. 52.
 
78
Vgl. Crelier (2020).
 
79
Vgl. Crelier (2020).
 
80
Vgl. EU-Kommission (2020b); Bendiek/Kettemann (2021) S. 1 f.; zur bisherigen NIS-Richtlinie bzw. NIS-Gesetz vgl. Richtlinie EU (2016), NIS-Gesetz (2017).
 
81
Vgl. BMI (2021b).
 
82
Vgl. BMI (2021a) S. 2 ff.
 
83
Vgl. Pohlmann (2019) S. 26 ff., S. 281 ff., S. 521 ff., S. 557 f.; Bonfanti/Kohler (2020) S. 1 ff.
 
84
Vgl. Pohlmann (2019) S. 521 f.; Bonfanti/Kohler (2020) S. 3; Krebs/Hagenweiler (2021) S. 673 ff., S. 703 ff.
 
Metadaten
Titel
Maßnahmen der Resilienz
verfasst von
Heinz-Adalbert Krebs
Patricia Hagenweiler
Copyright-Jahr
2021
DOI
https://doi.org/10.1007/978-3-658-35975-1_5