Skip to main content

2015 | OriginalPaper | Buchkapitel

5. Kollidierende Werte und Normen

verfasst von : Edwin Hoffman

Erschienen in: Interkulturelle Gesprächsführung

Verlag: Springer Fachmedien Wiesbaden

Aktivieren Sie unsere intelligente Suche, um passende Fachinhalte oder Patente zu finden.

search-config
loading …

Zusammenfassung

In der Kommunikation kann man auf kollidierende Werte und Normen stoßen. Die Frage, ob es bestimmte kulturübergreifende Werte und Normen gibt, die universell und nicht verhandelbar sind, wird aus der Sichtweise des Monismus, Relativismus und Pluralismus behandelt. Ein ‚westlicher‘ Monismus ordnet die Kulturen hierarchisch, mit der ‚westlichen‘ Kultur oben, als Norm und als Zielzustand für alle anderen Kulturen, die sich noch in Entwicklung befinden. Der moralische Relativismus besagt, dass es keine universelle kulturunabhängige moralische Wahrheit oder Norm gebe, nach der man andere moralische Codes beurteilen könne. Monismus und Relativismus haben beide ihre Grenzen. Pluralismus dahingegen verbindet Relativismus und Monismus, und plädiert für interaktive Verschiedenheit (sich Einlassen auf Interaktionen mit Andersdenkenden) und Nicht-Ausgrenzung (im Sinne der Menschenrechte). Die Gleichwertigkeit der Kulturen basiert auf der fundamentalen Gleichwertigkeit der Menschen, die TrägerInnen dieser Kulturen sind. Bürgerschaft bildet einen Puffer gegen in der Gesellschaft nicht akzeptable Aspekte von Identitäten. In der Gesprächsführung helfen kommunikativ Handeln und Dialog mit kollidierenden Werten und Normen umzugehen.

Sie haben noch keine Lizenz? Dann Informieren Sie sich jetzt über unsere Produkte:

Springer Professional "Wirtschaft+Technik"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft+Technik" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 102.000 Bücher
  • über 537 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Automobil + Motoren
  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Elektrotechnik + Elektronik
  • Energie + Nachhaltigkeit
  • Finance + Banking
  • Management + Führung
  • Marketing + Vertrieb
  • Maschinenbau + Werkstoffe
  • Versicherung + Risiko

Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Springer Professional "Wirtschaft"

Online-Abonnement

Mit Springer Professional "Wirtschaft" erhalten Sie Zugriff auf:

  • über 67.000 Bücher
  • über 340 Zeitschriften

aus folgenden Fachgebieten:

  • Bauwesen + Immobilien
  • Business IT + Informatik
  • Finance + Banking
  • Management + Führung
  • Marketing + Vertrieb
  • Versicherung + Risiko




Jetzt Wissensvorsprung sichern!

Fußnoten
1
„When Darius was king, he summoned the Greek who were with him and asked them for what price they would eat their fathers’ dead bodies. They answered that there was no price for which they would do it. Then Darius summoned those Indians who are called Callatiae, who eat their parents, and asked them … what would make them willing to burn their fathers at death. The Indians cried aloud, that he should not speak of so horrid an act.“ (Herodot von Halicarnassus 2010, S. 174 f.).
 
2
Für Aristoteles fielen jedoch Frauen und Sklaven nicht unter diesen Begriff (Procee 1991, S. 23).
 
3
Monismus wird auch als Absolutismus – die absolute Geltung von … – bezeichnet.
 
4
Das ist der „Capabilities Approach“ von Martha Nussbaum und Amartya Sen: siehe die Website von The Human Development and Capability Association. http://​www.​capabilityapproa​ch.​com/​index.​php. Zugegriffen: 23. Februar 2012.
 
6
Mit bestem Dank an Lieke Dekker.
 
Literatur
Zurück zum Zitat Baehr, Peter R. 1998. De rechten van de mens. Boom: Meppel. Baehr, Peter R. 1998. De rechten van de mens. Boom: Meppel.
Zurück zum Zitat Bielefeldt, Heiner. 2007. Menschenrechte in der Eiwanderungsgesellschaft. Plädoyer für einen aufgeklärten Multikulturalismus. Bielefeld: transcript Verlag. Bielefeldt, Heiner. 2007. Menschenrechte in der Eiwanderungsgesellschaft. Plädoyer für einen aufgeklärten Multikulturalismus. Bielefeld: transcript Verlag.
Zurück zum Zitat Cliteur, Paul. 2002. Moderne Papoea’s. Dilemma’s van een multiculturele samenleving. Amsterdam: de Arbeiderspers. Cliteur, Paul. 2002. Moderne Papoea’s. Dilemma’s van een multiculturele samenleving. Amsterdam: de Arbeiderspers.
Zurück zum Zitat Delfos, Martine F. 2008. Verschil mag er zijn. Amsterdam: Bakker. Delfos, Martine F. 2008. Verschil mag er zijn. Amsterdam: Bakker.
Zurück zum Zitat Dries, Marian, und Edwin Hoffman. 2008. Diversiteit en aandacht. Nijmegen: HAN (Hoge school van Arnhem en Nijmegen). Dries, Marian, und Edwin Hoffman. 2008. Diversiteit en aandacht. Nijmegen: HAN (Hoge school van Arnhem en Nijmegen).
Zurück zum Zitat Dunk van der, Thomas. 2001. The West and the rest. Over de ongelijkwaardigheid van culturen. Socialisme & Democratie 9:391–398. Dunk van der, Thomas. 2001. The West and the rest. Over de ongelijkwaardigheid van culturen. Socialisme & Democratie 9:391–398.
Zurück zum Zitat Galenkamp, Marlies. 2000. De rol van cultuur in het strafrecht. Een filosofisch probleem. Filosofie 10 (5): 21–24. Galenkamp, Marlies. 2000. De rol van cultuur in het strafrecht. Een filosofisch probleem. Filosofie 10 (5): 21–24.
Zurück zum Zitat Gilligan, Carol. 1982. In a different voice: Psychological theory and women’s development. Cambridge: Harvard University Press. Gilligan, Carol. 1982. In a different voice: Psychological theory and women’s development. Cambridge: Harvard University Press.
Zurück zum Zitat Groot, Ger. 2001. Mond dicht, luisteren. NRC Handelsblad, 15. September, S. 29. Groot, Ger. 2001. Mond dicht, luisteren. NRC Handelsblad, 15. September, S. 29.
Zurück zum Zitat Günel, Bercan. 2007. Vorlesung. Kongress „De kracht van het verschil“. Eindhoven. 04.06.2007. Günel, Bercan. 2007. Vorlesung. KongressDe kracht van het verschil“. Eindhoven. 04.06.2007.
Zurück zum Zitat Gunsteren van, Herman R. 1992. Eigentijds burgerschap. Den Haag: Sdu. Gunsteren van, Herman R. 1992. Eigentijds burgerschap. Den Haag: Sdu.
Zurück zum Zitat Gunsteren van, Herman R. 1998. A theory of citizenship. Organizing plurality in contempary democracies. Boulder: Westview Press. Gunsteren van, Herman R. 1998. A theory of citizenship. Organizing plurality in contempary democracies. Boulder: Westview Press.
Zurück zum Zitat Haan de, Jos. 2000. Vrouwenbesnijdenis, Relativisme en Nussbaum. Filosofie en praktijk 21 (4): 18–29. Haan de, Jos. 2000. Vrouwenbesnijdenis, Relativisme en Nussbaum. Filosofie en praktijk 21 (4): 18–29.
Zurück zum Zitat Habermas, Jürgen. 1995. Theorie des kommunikativen Handelns – Band I: Handlungsrationalität und gesellschaftliche Rationalisierung. Berlin: Suhrkamp. Habermas, Jürgen. 1995. Theorie des kommunikativen Handelns – Band I: Handlungsrationalität und gesellschaftliche Rationalisierung. Berlin: Suhrkamp.
Zurück zum Zitat Habermas, Jürgen. 1997. Kampf um Anerkennung im demokratischen Rechtsstaat. In Multikulturalismus und die Politik der Anerkennung, Hrsg. Charles Taylor, 147–196. Frankfurt a. M.: Fischer. Habermas, Jürgen. 1997. Kampf um Anerkennung im demokratischen Rechtsstaat. In Multikulturalismus und die Politik der Anerkennung, Hrsg. Charles Taylor, 147–196. Frankfurt a. M.: Fischer.
Zurück zum Zitat Hartkemeyer, Johannes F., und Martina Hartkemeyer. 2005. Die Kunst des Dialogs. Kreative Kommunikation entdecken. Stuttgart: Klett-Cotta. Hartkemeyer, Johannes F., und Martina Hartkemeyer. 2005. Die Kunst des Dialogs. Kreative Kommunikation entdecken. Stuttgart: Klett-Cotta.
Zurück zum Zitat Hartkemeyer, Martina, Johannes F. Hartkemeyer, und Freeman L Dhority. 1998. Miteinander denken. Das Geheimnis des Dialogs. Stuttgart: Klett-Cotta. Hartkemeyer, Martina, Johannes F. Hartkemeyer, und Freeman L Dhority. 1998. Miteinander denken. Das Geheimnis des Dialogs. Stuttgart: Klett-Cotta.
Zurück zum Zitat Jensma, Folkert. 2009. School die docente ontslaat omdat ze geen hand wil geven. NRC Handelsblad, 19. Mai, S. 3. Jensma, Folkert. 2009. School die docente ontslaat omdat ze geen hand wil geven. NRC Handelsblad, 19. Mai, S. 3.
Zurück zum Zitat Jong de, Sjoerd. 2008. Een wereld van verschil. Amsterdam: De Bezige Bij. Jong de, Sjoerd. 2008. Een wereld van verschil. Amsterdam: De Bezige Bij.
Zurück zum Zitat Kağıtçıbaşi, Çiğdem. 1989. Child rearing in Turkey: Implications for immigration and intervention. In Different cultures, same school, Hrsg. Lotty Eldering und Jo Kloprogge, 137–152. Lisse: Swets and Zeitlinger. Kağıtçıbaşi, Çiğdem. 1989. Child rearing in Turkey: Implications for immigration and intervention. In Different cultures, same school, Hrsg. Lotty Eldering und Jo Kloprogge, 137–152. Lisse: Swets and Zeitlinger.
Zurück zum Zitat Kessels, Jos. 2006. Het poëtisch argument. Meppel: Boom. Kessels, Jos. 2006. Het poëtisch argument. Meppel: Boom.
Zurück zum Zitat Kessels, Jos, Erik Boers, und Pieter Mostert. 2002. Vrije ruimte. Meppel: Boom. Kessels, Jos, Erik Boers, und Pieter Mostert. 2002. Vrije ruimte. Meppel: Boom.
Zurück zum Zitat Klier, Alexander. 2009. Amartya Kumar Sen und Martha Craven Nussbaum. Jedem nach seinen Befähigungen. Creative Commons 3.0. http://alexander-klier.net/wp-content/uploads/2012/06/Artikel-Bef%C3 %A4higungen.pdf. Zugegriffen: 28. Okt 2013. Klier, Alexander. 2009. Amartya Kumar Sen und Martha Craven Nussbaum. Jedem nach seinen Befähigungen. Creative Commons 3.0. http://​alexander-klier.​net/​wp-content/​uploads/​2012/​06/​Artikel-Bef%C3 %A4higungen.pdf. Zugegriffen: 28. Okt 2013.
Zurück zum Zitat Koenis, Sjaak. 2002. De secularisatie en politisering van cultuur. In Nederland multicultureel en pluriform? Een aantal conceptuele studies, Hrsg. Jan Lucassen und Arie Ruijter de, 45–84. Amsterdam: Aksant. Koenis, Sjaak. 2002. De secularisatie en politisering van cultuur. In Nederland multicultureel en pluriform? Een aantal conceptuele studies, Hrsg. Jan Lucassen und Arie Ruijter de, 45–84. Amsterdam: Aksant.
Zurück zum Zitat Kohlberg, Lawrence. 1971. From is to ought: How to commit the naturalistic fallacy and get away with it in the study of moral development. New York: Academic Press. Kohlberg, Lawrence. 1971. From is to ought: How to commit the naturalistic fallacy and get away with it in the study of moral development. New York: Academic Press.
Zurück zum Zitat Laan van der, Geert. 1999. Legitimatieproblemen in het maatschappelijk werk. Utrecht: SWP. Laan van der, Geert. 1999. Legitimatieproblemen in het maatschappelijk werk. Utrecht: SWP.
Zurück zum Zitat Lange de, Frits. 1995. Pluralisme en Christelijke traditie. Gereformeerd Theologisch Tijdschrift 95 (3): 100–125. Lange de, Frits. 1995. Pluralisme en Christelijke traditie. Gereformeerd Theologisch Tijdschrift 95 (3): 100–125.
Zurück zum Zitat Lange de, Frits. 2003. Pal staan voor het pluralisme. Pleidooi voor een casco-moraal. Gereformeerd Theologisch Tijdschrift 1:40–47. Lange de, Frits. 2003. Pal staan voor het pluralisme. Pleidooi voor een casco-moraal. Gereformeerd Theologisch Tijdschrift 1:40–47.
Zurück zum Zitat Lukes, Steven. 2008. Moral relativism. London: Profile Books. Lukes, Steven. 2008. Moral relativism. London: Profile Books.
Zurück zum Zitat Masolo, D.A. 2004. Western and African communitarianism: A comparison. In A companion to African philosophy, Hrsg. Kwasi Wiredu, 483–499. Malden: Blackwell publishing. Masolo, D.A. 2004. Western and African communitarianism: A comparison. In A companion to African philosophy, Hrsg. Kwasi Wiredu, 483–499. Malden: Blackwell publishing.
Zurück zum Zitat Nussbaum, Martha. 1988. Nonrelative virtues: An Aristotelian approach. Midwest studies in philosophy. Vol. XIII: Ethical theory: Character and virtue, Hrsg. Peter French, Theodore Uehling, und Howard Wettstein, 32–50. Notre Dame: Notre Dame University Press. Nussbaum, Martha. 1988. Nonrelative virtues: An Aristotelian approach. Midwest studies in philosophy. Vol. XIII: Ethical theory: Character and virtue, Hrsg. Peter French, Theodore Uehling, und Howard Wettstein, 32–50. Notre Dame: Notre Dame University Press.
Zurück zum Zitat Nussbaum, Martha. 1992. Human functioning and social justice. In defense of Aristotelian Essentialism. Political Theory 20 (2): 202–246.CrossRef Nussbaum, Martha. 1992. Human functioning and social justice. In defense of Aristotelian Essentialism. Political Theory 20 (2): 202–246.CrossRef
Zurück zum Zitat Nussbaum, Martha C. 2006. Frontiers of justice. Disability, nationality, species membership. Cambridge: Harvard University Press, Belknap Press. Nussbaum, Martha C. 2006. Frontiers of justice. Disability, nationality, species membership. Cambridge: Harvard University Press, Belknap Press.
Zurück zum Zitat Pinxten, Rik. 1994. Culturen sterven langzaam. Antwerpen: Hadewych. Pinxten, Rik. 1994. Culturen sterven langzaam. Antwerpen: Hadewych.
Zurück zum Zitat Procee, Henk. 1991. Over de grenzen van culturen. Meppel: Boom. Procee, Henk. 1991. Over de grenzen van culturen. Meppel: Boom.
Zurück zum Zitat Ramdas, Anil. 1997. Borst laat islamitische vrouwen in de steek. NRC Handelsblad, 25. Januar, S. 7. Ramdas, Anil. 1997. Borst laat islamitische vrouwen in de steek. NRC Handelsblad, 25. Januar, S. 7.
Zurück zum Zitat Ramdas, Anil. 2001. Godsdienst als bridgeclub. NRC Handelsblad, 29. Oktober. Ramdas, Anil. 2001. Godsdienst als bridgeclub. NRC Handelsblad, 29. Oktober.
Zurück zum Zitat Roekel van, Gerrit. 2008. Participeer, maar blijf wie je bent. In Omgaan met verschillen, Hrsg. CAOP, 18 f. Den Haag: CAOP. Roekel van, Gerrit. 2008. Participeer, maar blijf wie je bent. In Omgaan met verschillen, Hrsg. CAOP, 18 f. Den Haag: CAOP.
Zurück zum Zitat Struijs, Alies, und Frans Brinkman. 1996. Botsende waarden. Utrecht: NIZW. Struijs, Alies, und Frans Brinkman. 1996. Botsende waarden. Utrecht: NIZW.
Zurück zum Zitat Stuurman, Siep. 2000. Bolkesteins Verlichting is niet van iedereen. NRC Handelsblad, 27. Mai, S. 6. Stuurman, Siep. 2000. Bolkesteins Verlichting is niet van iedereen. NRC Handelsblad, 27. Mai, S. 6.
Zurück zum Zitat Stuurman, Siep. 2008. Dat had míj kunnen gebeuren. NRC Handelsblad. 28. März. Stuurman, Siep. 2008. Dat had míj kunnen gebeuren. NRC Handelsblad. 28. März.
Zurück zum Zitat Swaan de, Abram. 1993. In het huis van mijn vader. VPRO Gespräch im Fernsehen mit Anil Ramdas, 19 April. Swaan de, Abram. 1993. In het huis van mijn vader. VPRO Gespräch im Fernsehen mit Anil Ramdas, 19 April.
Zurück zum Zitat Veit, Medick, und Anna Reimann. 2007. Justiz-Skandal. Deutsche Richterin rechtfertigt eheliche Gewalt mit Koran. Der Spiegel, 20. März. Veit, Medick, und Anna Reimann. 2007. Justiz-Skandal. Deutsche Richterin rechtfertigt eheliche Gewalt mit Koran. Der Spiegel, 20. März.
Zurück zum Zitat Voorde ten, Jeroen M. 2007. Cultuur als verweer. Nijmegen: Wolf Legal Publishers. Voorde ten, Jeroen M. 2007. Cultuur als verweer. Nijmegen: Wolf Legal Publishers.
Zurück zum Zitat Wildemeersch, Danny. 1992. Vorming in de multiculturele samenleving. Vorming 7 (4): 215–239. Wildemeersch, Danny. 1992. Vorming in de multiculturele samenleving. Vorming 7 (4): 215–239.
Zurück zum Zitat Wiredu, Kwasi, Hrsg. 2004. A companion to African philosophy. Malden: Blackwell publishing. Wiredu, Kwasi, Hrsg. 2004. A companion to African philosophy. Malden: Blackwell publishing.
Zurück zum Zitat WRR. 2001. Nederland als immigratiesamenleving. Den Haag: SDU. WRR. 2001. Nederland als immigratiesamenleving. Den Haag: SDU.
Metadaten
Titel
Kollidierende Werte und Normen
verfasst von
Edwin Hoffman
Copyright-Jahr
2015
DOI
https://doi.org/10.1007/978-3-658-07192-9_5